اصل بهای تمام شده در حسابداری به شرکت‌ها کمک میکند تا هزینههای واقعی انجام‌شده برای تحصیل داراییها را به‌دقت ثبت و مدیریت کنند؛ این اصل برای تعیین دقیق قیمت محصولات و خدمات بسیار کارآمد است.
درواقع، بدون درنظرگرفتن بهای تمام شده، تعیین قیمت فروش، کنترل هزینه‌ها و مدیریت سود برای شرکت‌ها چالش‌برانگیز است. در این مقاله همه آنچه باید درباره مفهوم اصل بهای تمام شده در حسابداری را بدانید می‌گوییم و به شما در شفاف‌سازی جریان‌های مالی کسب‌وکارتان کمک می‌کنیم.
منظور از اصل بهای تمام شده در حسابداری چیست؟
اصول بهای تمام شده در حسابداری، هزینههای واقعی انجام‌شده برای تحصیل داراییها (خرید یا به‌دست آوردن دارایی) را بیان می‌کنند. براساس این اصل، وقتی شرکت چیزی را می‌خرد، باید آن را با همان قیمتی که برای خریدش پرداخت کرده است، ثبت کنند.
این قیمت را نمی‌توان تغییر داد؛ حتی اگر ارزش آن کالا بعداً بیشتر یا کمتر شود. برای مثال، اگر یک شرکت یک ماشین را به قیمت ۱۰۰ میلیون تومان بخرد، همیشه در دفترهای حسابداری با همین قیمت ثبت میشود، حتی اگر ارزش آن ماشین بعداً به ۱۲۰ میلیون تومان افزایش یا به ۸۰ میلیون تومان کاهش یابد.
زمان عرضه کالا یا خدمات، ابتدا باید قیمت آن را تعیین کنید. برای این کار باید مقدار هزینه تولید یا ارائه آن کالا یا خدمت را بدانید. این هزینه‌ها شامل مواد اولیه، دستمزد کارکنان، هزینههای حمل‌ونقل و سایر هزینههای مربوط به تولید یا ارائه خدمات می‌شوند.
اصل بهای تمام شده که به اصل بهای تمام شده تاریخی نیز مشهور است، به مدیران کمک میکند تا با داشتن اطلاعات دقیق از هزینه‌ها، تصمیم‌های بهتری برای تعیین قیمت فروش، کنترل هزینه‌ها و مدیریت سود بگیرند.
همچنین با کمک این اصل، حسابهای مالی شرکت شفاف و قابل‌اعتماد هستند. برای شفاف‌سازی مسائل مالی، استفاده از برنامه حسابداری سپیدار سیستم به شما در مدیریت حرفه‌ای امور حسابداری شرکت‌تان کمک میکند.
انواع مختلف بهای تمام شده در حسابداری
انواع مختلف بهای تمام شده در حسابداری شامل تعیین هزینه براساس فعالیت، تعیین هزینه کار سفارشی، تعیین هزینه فرایند، تعیین هزینه نهایی و هزینه‌یابی استاندارد می‌شوند. در ادامه این مفاهیم را بررسی می‌کنیم.
تعیین هزینه‌ها براساس فعالیت؛ مهم‌ترین نوع اصل بهای تمام شده
هزینه‌یابی براساس فعالیت (ABC) یکی از انواع روش‌های حسابداری بهای تمام شده است و هزینه‌ها را باتوجه‌به فعالیت‌های مختلف تولید محصول یا ارائه خدمات محاسبه میکند. برای مثال، اگر تولید یک محصول شامل مراحل طراحی، ساخت و مونتاژ باشد، این روش هزینههای هر مرحله را جداگانه محاسبه میکند.
تعیین هزینه براساس فعالیت، به شرکت‌ها کمک میکند تا منبع هزینه‌ها را دقیق‌تر بشناسند و بهتر مدیریت کنند. همچنین، ABC به شناسایی و کاهش هزینههای اضافی و بهبود کارایی نیز کمک میکند.
برای محاسبه همه ورودی‌ها و خروجی‌های مالی، استفاده از نرم افزار حسابداری شرکتی با قابلیت پوشش همه جریان‌های مالی، به شما در محاسبه هزینههای تولید یا ارائه خدمات هر بخش بهصورت جداگانه کمک میکند.
تعیین هزینه کار سفارشی؛ از انواع اصول حسابداری اصل بهای تمام شده
روش تعیین هزینه سفارش کار در صنایعی استفاده میشود که محصولات را بهصورت سفارشی تولید می‌کنند. در این روش، هزینه مواد و نیروی کار برای هر سفارش به‌طور‌جداگانه محاسبه میشود. درواقع، حسابداران بودجه را در ابتدای هر سفارش تخمین می‌زنند و با پیشرفت کار، هزینههای واقعی را ثبت می‌کنند.
این سیستم به تولیدکنندگان کمک میکند تا هزینه دقیق تولید هر محصول را بدانند و قیمت‌گذاری مناسب انجام دهند. شناخت اصول پایه حسابداری، برای همه کسانی که در صنایع تولید محصولات سفارشی فعالیت می‌کنند.
ضروری است؛ با هدف آشنایی با این اصول پایه، مقاله «اصول حسابداری» در مجله سپیدار سیستم، یک راهنمای جامع و کامل برای شماست.
تعین هزینه فرآیند؛ تولید محصول با کمترین هزینه!
روش تعیین هزینه فرایند در مشاغلی که محصولات مشابه را بهطورمداوم تولید می‌کنند، مانند صنعت خودروسازی، استفاده میشود. در این روش، هزینههای هر مرحله از فرایند تولید مانند مواد اولیه و نیروی کار به‌طور‌میانگین محاسبه و مدیریت می‌شوند.
هدف این نوع از حسابداری بهای تمام شده، تولید محصول با هزینههای پایین و کیفیت بالا است. شرکت‌ها با پیگیری هزینه‌ها در طول زمان، نقاطی با بیشترین هزینه اضافی را شناسایی و تغییر لازم برای صرفه‌جویی و بهبود کارایی را ایجاد می‌کنند.
تعیین هزینه نهایی در اصل بهای تمام شده تاریخی در حسابداری
حسابداری هزینه نهایی یکی دیگر از انواع حسابداری بهای تمام شده است و به شرکت‌هایی با چند خطوط تولید، در شناخت سودآورترین خط تولید کمک میکند.
با بررسی هزینههای مواد اولیه و نیروی کار، شرکت‌ها می‌توانند محصولاتی با درآمد بیشتر را شناسایی کنند.
این روش محاسبه هزینه‌ها، به بهینه‌سازی تولید و افزایش سودآوری کمک میکند.
تعیین هزینه براساس استاندارد از پیش تعیین شده در اصل بهای تمام شده
روش هزینه‌یابی استاندارد به کسب‌وکارها کمک میکند تا فرایند تولید خود را کارآمد نگه دارند؛ این روش با مقایسه هزینههای واقعی با استانداردهای ازپیش‌تعیین‌شده، به شرکت‌ها در کنترل هزینه‌ها کمک میکند.
هزینه‌یابی استاندارد به مدیران امکان شناسایی نقاطی که میتوان هزینه‌ها را بدون کاهش کیفیت کم کرد را می‌دهد. همه هزینههای واقعی در صورت‌های مالی شرکت‌ها ثبت می‌شوند، برای آشنایی با انواع صورت‌های مالی، مطالعه مقاله «صورت وضعیت مالی» بسیار مفید است.
مزایای استفاده از اصل بهای تمام شده
مزایای استفاده از اصل بهای تمام شده در حسابداری شامل سهولت ردیابی، شفافیت حساب‌ها، دقت در سوابق مالی و کاهش احتمال خطا می‌شوند.
- ثبت هزینههای اولیه داراییها بسیار ساده است و شرکت‌ها را از به‌روزرسانی‌های مداوم، بی‌نیاز میکند.
- این اصل به‌دلیل استفاده از هزینههای واقعی و قابل‌مشاهده، نتایج حسابداری قابل‌اعتمادی ارائه می‌دهد.
- به‌دلیل ثبت هزینه اولیه داراییها، دقت و صحت سوابق مالی حفظ میشود.
- چون ارزش‌های اولیه ثبت می‌شوند، احتمال خطاهای ناشی از تغییر مکرر اعداد و ارقام در قیمت‌ها کاهش می‌یابد.
حسابداری تولیدی خود را به سپیدار بسپارید
محاسبه بهای تمام‌شده
گزارش‌های تحلیلی از فروش و انبار
برنامه‌ریزی بهینه انبار
کاهش اتلاف مواد اولیه در خط تولید
قیمت‌گذاری و برنامه‌ریزی سودآور
اصل بهای تمام شده با کاهش چشمگیر میزان خطا و سهولت استفاده، باعث شفافیت حسابهای مالی شرکت‌های کوچک و بزرگ میشود. باهدف آسان‌سازی بررسی جریان‌های مالی در فروشگاه‌ها، استفاده از برنامه صندوق فروشگاهی سپیدار سیستم، یک راه‌حل کارآمد و سریع است.
چالش های استفاده از حسابداری اصل بهای تمام شده
در کنار داشتن مزایای متعدد، استفاده از اصل بهای تمام شده در حسابداری، چالش‌هایی مانند افزایش احتمال گرفتن تصمیم اشتباه، درک نادرست مشتریان از هزینههای واقعی محصول و پیچیدگی فرایند محاسبه را نیز دارد.
- درصورت بروز حتی یک اشتباه کوچک در محاسبه، همه آمارها اشتباه می‌شوند و روی تصمیم مدیران تأثیر منفی می‌گذارند.
- گاهی مشتریان نمی‌توانند هزینه واقعی محصول یا خدمات را به‌درستی درک کنند.
- استفاده از این اصل در حسابداری پیچیده است و نیاز به دانش تخصصی دارد.
باوجود این چالش‌ها، به‌دلیل برتری مزایای اصل بهای تمام شده در حسابداری، مدیران همچنان از آن برای شفافیت بیشتر جریان‌های مالی شرکت‌ها استفاده می‌کنند.
ضرورت استفاده از اصل بهای تمام شده در حسابداری
اصل بهای تمام شده در حسابداری با ثبت هزینههای واقعی تحصیل داراییها، به شما در مدیریت بهتر هزینه‌ها کمک میکند. این اصل به‌دلیل ثبت هزینههای واقعی، دقت سوابق مالی را افزایش می‌دهد و شفافیت حساب‌ها را تضمین میکند.
در کنار استفاده از این اصل حسابداری، باید از نرم‌افزارهای حسابداری قدرتمند نیز استفاده کنید، نرم‌افزارهای حسابداری سپیدار سیستم به شرکت‌ها در مدیریت حرفه‌ای امور مالی و شفافیت بیشتر حساب‌ها کمک میکند.
سپیدار سیستم با ارائه راه‌حل‌های کارآمد و دقیق، به شما کمک میکند تا جریان‌های مالی شرکت خود را بهصورت حرفه‌ای مدیریت کنید. برای اطلاعات بیشتر و بهره‌مندی از خدمات برتر حسابداری، با سپیدار سیستم همراه شوید.
سؤالات متداول
آیا میتوان از اصل بهای تمام شده در سرمایهگذاریهای مالی مانند اوراق بهادار استفاده کرد؟
خیر، گاهی ارزش این سرمایهگذاریهای مالی، بهطورقابلتوجهی تغییر میکند و حسابداران باید این تغییر را منعکس کنند.
در چه شرایطی اصل بهای تمام شده در حسابداری نادیده گرفته میشود؟
درصورتیکه ارزش داراییها بهطورقابلتوجهی بهصورت دائمی کاهش یابد، گاهی مدیران این اصل را نادیده میگیرند و ارزش دارایی به میزان کمتری ثبت میشود.
اصل بهای تمام شده ادواری چیست؟
در روش ادواری، هزینه بهای تمام شده کالاها فقط در پایان دوره مالی محاسبه و ثبت میشود، نه بهطورمداوم در طول دوره. این روش سادهتر است، اما اطلاعات دقیقی درباره موجودی کالاها و هزینههای مرتبط با آنها در طول دوره مالی ارائه نمیدهد.