اگر با حسابداری و مسائل مربوط به امور مالی کمی آشنایی داشته باشید، مطمئنا بارها توضیحاتی را درباره انواع حسابداری شنیده‌اید. به‌طورکلی حسابداری تعهدی و نقدی، دو نوع مهم حسابداری هستند. یکی از انواع حسابداری که درباره آن بسیار صحبت می‌شود، حسابداری از نوع تعهدی است. برای آشنایی بیشتر با مفهوم حسابداری به شیوه تعهدی، مزایا و معایب آن ادامه این مقاله را مطالعه کنید. با خواندن این مقاله اطلاعات کاملی درباره این نوع حسابداری به دست می‌آورید و به‌عنوان یک حسابدار حرفه‌ای به این موضوع مهم در حوزه کاری خود مسلط خواهید شد.
تعریف حسابداری تعهدی؛ حسابداری بدون لزوم دریافت وجه نقد
بر مبنای حسابداری از نوع تعهدی، معاملات و سایر رویدادهای مالی در زمان وقوع، صرف نظر از زمان دریافت و پرداخت وجه نقد، شناسایی شده و در اسناد حسابداری شرکت ثبت می‌شود. به زبان ساده‌تر، حسابداری به شیوه تعهدی یک روش حسابداری مالی است که به شرکت‌ها اجازه می‌دهد، پیش از دریافت وجه برای فروش کالاها و خدمات، درآمد را ثبت کرده یا هزینه‌ها پیش از پرداخت آن توسط شرکت در بخش مربوط به هزینه‌ها ثبت شوند. به عبارت دیگر، درآمد کسب‌شده بدون توجه به زمان معاملات نقدی، در دفاتر حسابداری شرکت یا داده‌های نرم افزار حسابداری شناسایی و ثبت خواهند شد.
تفاوت حسابداری تعهدی و نقدی در چیست؟
در تعریف انواع حسابداری، حسابداری از نوع تعهدی و نقدی دو موضوع مقابل یکدیگر هستند. در حسابداری نقدی، معاملات فقط در صورت مبادله وجه نقد شناسایی شده و در اسناد مالی مجموعه ثبت می‌شوند. تفاوت اصلی بین حسابداری نقدی و تعهدی، به زمان شناسایی درآمد و هزینه‌های مجموعه برمی‌گردد.
با استفاده از حسابداری نقدی می‌توان به شناسایی فوری درآمد و هزینه‌ها پرداخت؛ درحالی‌که در روش تعهدی درآمد و هزینه‌های پیش‌بینی‌شده موردبررسی قرار می‌گیرند. همان‌طور که شناسایی موارد معاف از مالیات حقوق اهمیت بسیاری در جمع‌بندی هزینه‌های یک مجموعه دارد، هر دو نوع حسابداری در پیش‌برد امور مالی شرکت از اهمیت بسیار بالایی برخوردار هستند.
انواع حساب های تعهدی را بهتر بشناسید!
حساب تعهدی انواع مختلفی دارد. از رایج‌ترین و شناخته‌شده‌ترین انواع حساب تعهدی، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- حساب‌های پرداختی
- حساب‌های دریافتی
- بدهی‌های مالیاتی
- سود انباشته
- سرقفلی
حسابداران و مدیران مالی شرکت‌ها موظف هستند پیش از ارسال لیست مالیات حقوق، نسبت به محاسبه دقیق بدهی‌های مالیاتی انباشته اقدام کنند. با استفاده از حسابداری به شیوه تعهدی، بدهی به‌عنوان بدهی حساب‌های پرداختی در نظر گرفته شده و صورت سود و زیان در ترازنامه مالی به‌عنوان هزینه ثبت می‌شوند.
مثال حسابداری تعهدی برای درک بهتر این مفهوم مالی مهم
برای داشتن درک بهتر از حسابداری به شیوه تعهدی، بهتر است یک مثال حسابداری از نوع تعهدی را بررسی می‌کنیم. تصور کنید فردی از یک فروشگاه لوازم خانگی، به صورت اقساطی یک یخچال خریداری می‌کند؛ در چنین شرایطی خریدار طبق قرارداد در مدت زمان چند ماهه یا چند ساله، وجه یخچال را به‌طورکامل به فروشگاه پرداخت می‌کند.
حسابدار فروشگاه برای محاسبه درآمد مجموعه، مبلغ یخچال را بلافاصله بعد از خارج شدن این وسیله از فروشگاه، درآمد حاصل از فروش یخچال را در برنامه حسابداری یا دفتر اسناد مالی ثبت می‌کند. این مسئله نشان می‌دهد که در حسابداری به شیوه تعهدی، زمان پرداخت وجه یا نقد کردن دریافتی‌ها اهمیتی ندارد.
بسیاری از مجموعه‌های کوچک و بزرگ برای جمع‌آوری اطلاعات مالی و محاسبه هزینه‌ها از نرم افزار حسابداری استفاده می‌کنند؛ زیرا ثبت کردن این اطلاعات در دفاتر مالی و محاسبه آن‌ها به صورت دستی ممکن است اشتباهاتی را در جمع‌بندی مالی به وجود آورد. قیمت نرم افزار حسابداری نسبت به مزایایی چون سهولت در محاسبه، دقت در محاسبات و سرعت بالا در انجام محاسبات، بسیار به‌صرفه است.
حسابداری به شیوه تعهدی چه مزایایی دارد؟
بسیاری از افراد تصور می‌کنند در مواردی که ثبت وجوه نقد ممکن نیست و اطلاعات قراردادها و امور مالی مبنای غیرنقدی دارد، حسابداری از نوع تعهدی مزایایی برای مجموعه نخواهد داشت. درصورتی که از مزایای حسابداری تعهدی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- حسابداری به روش تعهدی، تصویر شفاف‌تری از وضعیت اقتصادی فعلی شرکت ارائه می‌دهد. با استفاده از داده‌های سازمانی می‌توان تجزیه و تحلیل‌های مالی را بسیار صریح‌تر انجام داد. به این ترتیب گزارش‌های دقیقی از فعالیت‌های مجموعه به دست می‌آید و می‌توان با جزئیات بسیار دقیق، میزان درآمد و هزینه‌ها را تعیین کرد.
- با استفاده از حسابداری به روش تعهدی، از ارزش موجودی‌ها و دارایی‌های مجموعه آگاهی دقیقی به دست می‌آید. با بهره‌گیری از اصول حسابداری به روش تعهدی، می‌توان موجودی‌های ثابت را ثبت کرده و برای افزایش موجودی با برنامه‌های کاربردی اقدامات مناسب را انجام دهید.
- یکی از مزایای حسابداری از نوع تعهدی، محاسبه دقیق هزینه تمام‌شده کلیه پروژه‌ها، هزینه استهلاک و سایر هزینه‌های جاری در مجموعه است.
- به دلیل انعطاف‌پذیری بالا در مدیریت مالی سازمان با استفاده از اصول حسابداری از نوع تعهدی، سطح پاسخگویی به نیازهای سازمان و مشتریان ارتقا پیدا می‌کند.
- با استفاده از اصول حسابداری از نوع تعهدی، امکان مدیریت منطقی مطالبات و بدهی‌های سازمان فراهم شده و زمینه رقابت با سایر سازمان‌های همکار به وجود می‌آید.
با استفاده از بهترین نرم افزار حسابداری و به‌کارگیری اصول حسابداری به شیوه تعهدی می‌توان از مزایای بی‌نظیر این روش حسابداری برای برنامه‌ریزی مالی و توسعه سازمان بهره گرفت. این روش حسابداری بهبود ارزیابی عملکرد سازمان را فراهم می‌کند.
معایب حسابداری تعهدی؛ اندک و قابل چشم‌پوشی
جاری کردن اصول حسابداری به روش تعهدی در یک سازمان، علاوه‌بر مزایایی که دارد، معایبی نیز به همراه خواهد داشت. از معایب این روش حسابداری می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- شرکت‌ها و کسب‌وکارهای کوچک، کارکنان کمی دارند و ممکن است برای مدیریت امور مالی با این روش حسابداری دچار مشکل شوند. شرکت‌های بزرگ که از مزایای حسابداری از نوع تعهدی بهره می‌برند، کارکنانی دارند که وظیفه ردیابی و گزارش تراکنش‌های مالی را بر عهده دارند.
- حسابداری بر مبنای تعهدی، برای این که آمار دقیقی را ارائه دهد، باید حداقل ماهانه یک گزارش از درآمد و هزینه‌های مجموعه جمع‌آوری شود. اگر وقفه‌ای بین تهیه صورت‌های مالی پیش بیاید، ممکن است نظم حساب‌وکتاب‌های مجموعه به هم می‌ریزد.
- یکی از معایب حسابداری به شیوه تعهدی، به مالیات مربوط می‌شود. با وجود این که در این روش به جای این که منتظر دریافت پول نقد باشید و درآمد را هنگام انجام فروش گزارش دهید، ولی باید روی پولی که هنوز دریافت نکرده‌اید مالیات بپردازید.
برخی از این معایب با مدیریت صحیح امور مالی و برنامه‌ریزی دقیق به‌راحتی برطرف می‌شوند. ثبت درآمد در حسابداری تعهدی با استفاده از نرم‌افزارهای حسابداری پیشرفته، پیش‌برد مسائل مالی را بسیار آسان می‌کند.
سخن آخر
در این مطلب حسابداری تعهدی را به‌طورکامل بررسی کردیم. این نوع حسابداری برای برخی از کسب‌وکارها بسیار سودمند است و با نظارت دقیق بر تراکنش‌های مالی می‌توان امور مالی را به بهترین شکل ممکن پیش برد. اگر هر سوال یا ابهامی درباره این نوع حسابداری دارید، در بخش نظرات با ما مطرح کنید تا پاسخ دهیم.
سوالات متداول
1.انواع حساب های تعهدی کدام‌اند؟
حساب تعهدی انواع مختلفی دارد. از رایج‌ترین و شناخته‌شده‌ترین انواع حساب تعهدی، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- حساب‌های پرداختی
- حساب‌های دریافتی
- بدهی‌های مالیاتی
- سود انباشته
- سرقفلی
2.تفاوت حسابداری تعهدی و نقدی در چیست؟
در تعریف انواع حسابداری، حسابداری از نوع تعهدی و نقدی دو موضوع مقابل یکدیگر هستند. در حسابداری نقدی، معاملات فقط در صورت مبادله وجه نقد شناسایی شده و در اسناد مالی مجموعه ثبت می‌شوند. تفاوت اصلی بین حسابداری نقدی و تعهدی، به زمان شناسایی درآمد و هزینه‌های مجموعه برمی‌گردد.با استفاده از حسابداری نقدی می‌توان به شناسایی فوری درآمد و هزینه‌ها پرداخت؛ درحالی‌که در روش تعهدی درآمد و هزینه‌های پیش‌بینی‌شده موردبررسی قرار می‌گیرند.