فرمول‌های حقوق و دستمزد یک چالش‌های همیشگی برای حسابداران و کارشناسان حقوق و دستمزد است. البته برخی از این فرمول‌ها در سالیان اخیر تغییراتی داشتند و همین امر سبب ایجاد اختلاف در بین آن‌ها است. همچنین مبهم بودن برخی از قوانین حقوق کارگران سبب شده است تا برخی از حسابداران در محاسبه حقوق و دستمزد با مشکلاتی روبه‌رو شوند. در این قسمت برخی از این فرمول‌های حقوق و دستمزد را با هم بررسی خواهیم کرد:
فرمول محاسبه حقوﻕ ماهیانه
برﺍبر با ماده 37 قانون کار، ماﻩ شمسی ۳۰ ﺭﻭﺯ ﺍست. به همین دلیل ﺩﺭ قانوﻥ کاﺭ، مزﺩ ﻭ مزﺍیای متعلقه به کاﺭگر بر مبنای ۳۰ ﺭﻭﺯ محاسبه می‌شود. ﺍلبته پرﺩﺍخت حقوق کارمندان، ﺩﺭ ماه‌های ۳۱ ﺭﻭﺯﻩ تقسیم بر ۳۰ شدﻩ ﻭ ﺩﺭ عدﺩ ۳۱ ضرﺏ می‌گردد. ﻃبیعتا ﺩﺭ ماه‌های ۲۹ ﺭﻭﺯﻩ نیز بر عدﺩ ۳۰ تقسیم شدﻩ ﻭ ﺩﺭ ۲۹ ضرﺏ می‌شود. یعنی تعیین حقوﻕ ﻭ ﺩستمزﺩ بر مبنای ماﻩ ۳۰ ﺭﻭﺯﻩ ﻭ پرﺩﺍخت ﺁﻥ بر مبنای تعدﺍﺩ ﺭﻭﺯهای ماﻩ ﺍنجاﻡ می‌گردد.
با توجه به ﺍینکه ساعاﺕ کاﺭی ﺩﺭ ﺭﻭﺯ ۷ ساعت ﻭ ۲۰ ﺩقیقه است، پس هر شخص باید ﺩﺭ ماﻩ ۳۰ تا ۷.۳۳ کاﺭ کند که ۲۲۰ ساعت می‌شود. اگر جمعه‌ها ﻭ نصف روز پنج‌شنبه‌ها ﻭ سایر ﺭﻭﺯهای تعطیل ﺭا از آن کم کنیم، خالص کاﺭکرﺩ شخص مشخص می‌شود.
توجه: ﺩﺭ قانوﻥ کاﺭ ۴۴ ساعت کاﺭ ﺩﺭ هفته ﺍعلاﻡ شدﻩ ﻭ یک ﺭﻭﺯ جمعه هم ﺍسترﺍحت در نظر گرفته شده اما حقوﻕ پرﺩﺍخت می‌شود پس:
۴۴ ساعت / ۶ ﺭﻭﺯ کاﺭﯼ = ۷.۳۳ که هماﻥ ۷ ساعت ﻭ بیست ﺩقیقه می‌شود.
بنابراین، ﺭﻭﺯ جمعه هم باید حقوﻕ پرﺩﺍخت شوﺩ. پس ﺭﻭﺯ کاﺭﯼ ﺍﺯ نظر قانوﻥ کاﺭ ۷.۳۳ ﺍست ﻭ ﺍین ﺭﺍ ﺩﺭ ۳۰ ﺭﻭﺯ باید ضرﺏ کنید که عدﺩ ۲۲۰ ساعت ﺩﺭ ماﻩ به دست خوﺍهد ﺁمد؛ بنابراین شما حقوﻕ ماهانه فرﺩ ﺭﺍ بر ﺍساﺱ ۳۰ ﺭﻭﺯ یا ۲۲۰ ساعت محاسبه می‌کنید.
محاسبه حقوق و دستمزد پرسنل را به سپیدار بسپارید
ثبت اطلاعات و محاسبه حقوق کارکنان
تهیه دیسکت‌های قانونی بیمه و مالیات
تهیه و ارسال لیست مالیات حقوق
اتصال به سیستم ورود و خروج کارکنان
تهیه دیسکت پرداخت حقوق برای تمامی بانک‌ها
فرمول محاسبه اضافه‌کاری
در این قسمت فرمول اضافه‌کاری را به‌ازای اضافه‌کاری ساعتی و ماهانه آورده شده است:
ساعت اضافه‌کاری: ساعت کارکرد موظفی ماه – ساعت کارکرد واقعی ماه
مزد هر ساعت اضافه‌کاری: 1.4 * 7.33/مزد ثابت روزانه
مبلغ اضافه‌کاری ماه: مزد هر ساعت اضافه‌کاری * ساعت اضافه‌کاری ماه
اضافه‌کاری در قانون کار
در ماده ۵۱ قانون کار مدت زمانی که کارگر، نیرو و یا وقت خود را در اختیار کارفرما قرار می‌دهد ساعت کاری وی محسوب می‌شود. طبق همان ماده ساعات کار روزانه کارگر نمی‌تواند بیشتر از ۸ ساعت باشد. برابر با تبصره ۱ این ماده چنانچه ماهیت کار طوری باشد که ساعات کارکرد در برخی روزها کمتر از ۸ ساعت و برخی روزها بیشتر از ۸ ساعت است.
در مجموع کل ساعات کار هفتگی نباید از ۴۴ ساعت در هفته تجاوز نماید. اگر نیاز باشد ساعات کار کارگری بیش از ساعات کار موظفی ۴۴ ساعت در هفته باشد باید شرایط ماده ۵۹ قانون کار رعایت شود. شرایط اضافه‌کاری این دو شرط است:
- موافقت کارگر
- پرداخت ۴۰% اضافه بر مزد هر ساعت کار عادی
ازآنجاکه به طور معمول حقوق کارگران ماهیانه پرداخت می‌شود، لذا حقوق و مزایا از جمله اضافه‌کاری نیز سر ماه محاسبه و پرداخت می‌شود.
علل وقوع اضافه‌کاری
اضافه‌کاری در کارگاه‌ها در دو حالت رخ می‌دهد:
- کارگران در ادامه ساعات کار عادی خود بیش از ساعات کار موظفی کار می‌کنند.
- کارگران در روزهای تعطیل رسمی سر کار حاضر می‌شوند.
برابر با مواد قانونی اشاره شده اگر کارگری بیشتر از ساعات کار موظفی کار کند باید اضافه‌کاری به وی پرداخت گردد.
فرمول محاسبه تعطیل کاﺭﯼ
بر طبق ماﺩﻩ ۶۲ ﺭﻭﺯ جمعه، ﺭﻭﺯ تعطیل هفتگی کاﺭگرﺍﻥ با ﺍستفاﺩﻩ ﺍﺯ مزﺩ است. کاﺭگرﺍنی که به هر عنوﺍﻥ در ﺭﻭﺯهاﻯ جمعه کاﺭ می‌کنند، (به‌خاطر عدﻡ ﺍستفاﺩﻩ ﺍﺯ تعطیلی ﺭﻭﺯ جمعه) ۴۰% ﺍضافه بر مزﺩ ﺩﺭیافت خوﺍهند کرﺩ. یکی دیگر از فرمول‌های حقوق و دستمزد، فرمول تعطیل کاری است که به این شرح است:
تعطیل کاری و روزهای تعطیل قانون کار
در ماده ۶۲ قانون کار روز جمعه برای کارگران تعطیل هفتگی است. مزد، مزایا و بیمه روز جمعه باید بدون حضور کارگر در کارگاه پرداخت شود. در ماده ۶۳ نیز تعطیلات رسمی تقویم کشور و ۱۱ اردیبهشت به عنوان روز کارگر برای کارگران تعطیل با مزد است.
با تلفیق مفاد مواد ۵۱ و ۶۲ و ۶۳ قانون کار چنین نتیجه‌گیری می‌شود: اگر کارگر در روزهای تعطیل رسمی کار کند و به‌جای آن روز دیگری تعطیل نشود باعث افزایش ساعات کار کارگر از مدت ساعات کار موظفی و در نهایت اضافه‌کاری می‌شود.
عنوان تعطیل کاری همان اضافه‌کاری است و این عنوان عرف شده و در قانون کار، تعطیل کاری وجود ندارد.
جمعه کاری در قانون کار
جمعه در ماده ۶۲ قانون کار جزء روز تعطیل هفتگی کارگران تعیین شده است و اگر ماهیت کار طوری باشد که جمعه کارگران کار کنند باید فوق‌العاده جمعه کاری برای ساعات کار جمعه به میزان ۴۰% پرداخت گردد.
ازآنجاکه جمعه همه‌جا تعطیل است و خانواده‌ها می‌توانند در کنار هم از این تعطیل استفاده نمایند؛ لذا تعطیلی این روز مزایای بیشتری نسبت به تعطیلی کارگر در روزهای غیر جمعه دارد؛ بنابراین فوق‌العاده جمعه کاری ۴۰% در نظر گرفته شده که به تعطیلات سایر روزها این فوق‌العاده تعلق نمی‌گیرد.
تفاوت جمعه کاری و تعطیل کاری
فوق‌العاده ۴۰ % جمعه کاری متفاوت از ۴۰% موضوع اضافه‌کاری است. به‌عنوان‌مثال کارگری که هم روز جمعه کار می‌کند و هم روز تعطیل رسمی وسط هفته و به‌جای این دو روز تعطیل روز دیگری را تعطیل نیست برای روز جمعه که سر کار بوده هم اضافه‌کاری و هم جمعه کاری (۱۸۰%) محاسبه می‌شود. اما برای روز تعطیل رسمی وسط هفته فقط اضافه‌کاری (۱۴۰%) تعلق می‌گیرد.
فرمول محاسبه شب‌کاری
فرمول محاسبه شب‌کاری یکی دیگر از فرمول‌های حقوق و دستمزد است. طبق ماﺩﻩ ۵۸ برﺍﯼ هر ساعت کاﺭ ﺩﺭ شب تنها به کاﺭگرﺍﻥ ﻏیر نوبتی ۳۵ % ﺍضافه بر مزﺩ ساعت کاﺭ عاﺩﯼ تعلق می‌گیرد. فرمول شب‌کاری عبارت است از:
فرمول محاسبه نوبت کاﺭﯼ
برابر با ماده 55 نوبت‌کاری به مشاغلی گفته می‌شود که زمان انجام آن ثابت نیست و به دلیل ویژگی‌های شغلی، زمان حضور کارگر در محل کارش طی یک ماه تغییر می‌کند. برای محاسبه نوبت‌کاری، باید به این نکته توجه کنید که کار موردنظر در چه زمان انجام می‌شود. در اینجا سه حالت از نوبت‌کاری برای شما توضیح داده شده است:
- کاﺭ نوبت کاﺭﯼ که بین صبح و عصر قرﺍﺭ می‌گیرد
حقوﻕ = ساعاﺕ نوبت کاﺭﯼ * ۱۱۰% * ۲۲۰ ساعت / حقوﻕ پایه
- کاﺭ نوبت کاﺭﯼ که بین و عصر و شب قرﺍﺭ گیرﺩ
حقوﻕ = ساعاﺕ نوبت کاﺭﯼ * ۱۱۵% * ۲۲۰ ساعت / حقوﻕ پایه
- کاﺭ نوبت کاﺭﯼ که صبح و شب یا عصر و شب قرﺍﺭ گیرﺩ
حقوﻕ = ساعاﺕ نوبت کاﺭﯼ * ۱۲۲ . ۵ % * ۲۲۰ ساعت / حقوﻕ پایه
(ساعاﺕ شب‌کاری ﺍﺯ ۲۲ تا ۶ بامدﺍﺩ است)
نحوه محاسبه پایه سنوات
پیش از سال ۹۲ این تردید وجود داشت که پایه سنوات فقط به قراردادهای رسمی تعلق می‌گیرد و یا قراردادهای غیررسمی نیز حقی از پایه سنوات دارند؟ طی بخشنامه‌ای که در سال ۹۲ توسط وزارت کار به کارگاه‌ها و کارخانه‌ها فرستاده شد، کارفرمایان نباید تفاوتی بین این دو گروه قائل شوند و پایه سنوات به هر دو گروه از کارگران تعلق می‌گیرد.
محاسبه سنوات بر اساس جدول ارائه شده و به‌صورت ماهیانه محاسبه می‌شود که در صورت یک‌ساله بودن سابقه کار از آن استفاده می‌شود؛ اما در سال‌های پس از تطبیق با توجه به درصدهایی که شورای‌عالی کار اعلام می‌کند افزایش می‌یابند.
فرمول محاسبه سنوﺍﺕ
طبق ماده 24 قانون کار در صورت خاتمه قرارداد کار، کار معین یا مدت موقت، کارفرما مکلف است به کارگری که مطابق قرارداد، یک سال یا بیشتر، به کار اشتغال داشته است برای هر سال سابقه، اعم از متوالی یا متناوب بر اساس آخرین حقوق مبلغی معادل یک ماه حقوق به عنوان مزایای پایان کار به وی پرداخت نماید. فرمول سنوات را نیز در این بخش می‌بینیم:
سنوﺍﺕ = تعدﺍﺩ ﺭﻭﺯهای کاﺭکرﺩ * ۳۶۵ ﺭﻭﺯ / حقوﻕ پایه
فرمول محاسبه عیدی
فرمول محاسبه عیدی کارگران یکی از مهم‌ترین فرمول‌های حقوق و دستمزد است. فرمول عیدی کارگران دوبرابر آخرین حقوق آن‌هاست، مشروط بر اینکه از سه برابر حداقل حقوق سال مربوطه بیشتر نباشد. طبق قانون، هیچ کارگری نباید کمتر از حداقل حقوق دریافت کند، بنابراین عیدی به‌هیچ‌وجه از دوبرابر حداقل حقوق کمتر نخواهد بود. مبلغ اعلام شده در مورد کارگرانی است که یک سال در کارگاه به کار اشتغال دارند. کسانی که کمتر از یک سال کار کرده‌اند به نسبت مدت کارکرد از عیدی برخوردار می‌شوند؛ بنابراین فرمول عیدی عبارت است از:
عیدی = دوبرابر پایه حقوﻕ مشرﻭﻁ به ﺍینکه ﺍﺯ سه برﺍبر حدﺍقل حقوﻕ هماﻥ ساﻝ بیشتر نباشد.
ﺍگر دوبرابر پایه حقوق بیشتر از سه برﺍبر حدﺍقل حقوﻕ هماﻥ ساﻝ بوﺩ = (ﺭﻭﺯهای کاﺭکرﺩ * ۳۶۵) / (۳ * حدﺍقل پایه حقوﻕ)
فرمول ساعات کار موظفی کارگران
در قانون کار مدت کار موظفی برای کارگران تعریف شده است که اگر کارگران این مدت را کار کنند کارکرد کامل محسوب می‌شود. کارکرد مازاد بر ساعات کار موظفی، اضافه کار و کارکرد کمتر از ساعات کار موظفی کسر کار به حساب می‌آید. در تبصره 1 ماده 51 قانون کار ساعات کار در هر هفته 44 ساعت تعیین شده است. ممکن است 44 ساعت در طول 5 یا 6 روز کامل شود و از این لحاظ محدودیت وجود ندارد. در صورتی که 44 ساعت کار در طول 5 روز انجام شود روز پنجشنبه و جمعه با مزد خواهند بود. یکی از سؤالاتی که برای حسابداران حقوق و دستمزد پیش می‌آید این است که فلسفه ساعات کار روزانه ۷ ساعت و ۲۰ دقیقه چیست؟
ساعات کار هفتگی کارگران ۴۴ ساعت است. هر هفته ۶ روز کاری دارد؛ بنابراین با تقسیم ۴۴ بر ۶ عدد ۷.۳۳ به دست می‌آید که معادل ۷ ساعت و ۲۰ دقیقه است؛ بنابراین ساعات کار موظفی کارگر در هر روز ۷ ساعت و ۲۰ دقیقه است.
فرمول محاسبه حق بیمه مشاغل سخت و زیان‌آور
برای آشنایی با نحوه محاسبه حق بیمه مشاغل سخت لازم است به قانون ماده ۵۲ و ۶۵ قانون کار مراجعه نمایید. در مواردی که کارگاه دارای طرح طبقه‌بندی مشاغل باشد، با توجه به ماهیت شغل و محیط کار فوق‌العاده سختی کار تعلق می‌گیرد. نحوه محاسبه حق بیمه مشاغل سخت و زیان‌آور به‌صورت زیر است:
میانگین ۱۲ ماه یا آخرین ماه (هرکدام بیشتر باشد) *۴%* کل سنوات مشمول سخت و زیان‌آور جمع می‌شود با مستمری استحقاقی *۴% *سنوات سخت و زیان‌آور قبل از تاریخ ۱۳۸۰/۰۷/۱۴
لازم به توضیح است فرمول بالا با توجه به بخشنامه جدید ۴۹/۵و ۴۹/۶ سازمان تأمین اجتماعی بوده و در دو قسمت ایجاد می‌شود و طبق بخشنامه ۴۹/۷ کل آن قابل تقسیط تا حداکثر ۹ قسط است. مستمری استحقاقی معمولاً میانگین حقوق و مزایای مشمول ۲۴ ماه آخر است.
فرمول محاسبه مأموریت
ماده 46 قانون کار به حق ماموریت در قانون کار و نحوه محاسبه ماموریت می‌پردازد. به موجب این ماده قانونی، به کارگرانی که به موجب قرارداد یا موافقت بعدی (توافقات بین کارفرما و کارگر) به ماموریت‌های کاری خارج از محل خدمت خود اعزام می‌شوند، فوق العاده حق ماموریت تعلق می‌گیرد. فرمول محاسبه حق ماموریت عبارت است از:
فرمول محاسبه مزایای پایان خدمت
بر طبق ماده 31 قانون کار، مزایای پایان خدمت یا همان سنوات، مبلغی است که معادل یک ماه آخرین مزد دریافتی فرد است و در ازای هر یک سال، یک ماه محاسبه شده و در زمان اتمام کار کارگر، به او تعلق می‌گیرد. این مزایا به این شکل محاسبه خواهد شد:
حقوق پایه + مزایای شغلی به‌تبع شغل ÷ ۳۶۵ × مدت کارکرد
فرمول محاسبه مرخصی پایان خدمت
نحوه محاسبه مانده مرخصی کارگر، بر اساس فرمول بازخرید مرخصی، یعنی مزد نهایی دریافتی، تقسیم بر تعداد روزهای ماه، ضرب در تعداد روزهای مرخصی است. مانده مرخصی بر اساس ماده ۶۶ قانون کار عبارت است از باقی‌مانده مرخصی‌های استحقاقی سالانه کارگر یا کارمند که کارگر تا 9 روز و کارمند تا 15 روز آن را می‌تواند، به سال بعد منتقل یا مبلغ آن را دریافت کند. فرمول محاسبه مانده مرخصی عبارت است از:
حقوق پایه + مزایای شغلی به‌تبع شغل ÷ ۳۰ × مدت روز \ ساعتی مرخصی
اگر سئوالی دارید، از ما بپرسید
این موضوع کاملا قطعی است که بدون داشتن یک نرم افزار حسابداری، محاسبه حقوق و دستمزد به سختی انجام می‌شود. بنابراین اگر برای محاسبه حقوق کارمندان خود به دنبال یک نرم افزار مطمئن و دقیق هستید که فرمول‌های حقوق و دستمزد را براحتی محاسبه کند، با همکاران ما تماس بگیرید. فقط کافی است با شماره 81022222 تماس بگیرید تادر اسرع وقت نسبت به ارائه اطلاعات و یا برگزاری جلسه دمو برای شما اقدام نمایند.