اضافه کاری چیست؟ قانون اضافه کاری وزارت کار و نحوه محاسبه آن

اگر فکر می کنید می دانید اضافه کاری چیست خواندن این مقاله را به شما توصیه می کنیم. اضافه کاری با اینکه مفهوم مشخصی دارد اما معمولا هرکس به آن نگاه متفاوتی دارد. اما آنچه که مهم است همه بدانند تعریف اضافه کار از نگاه قانون، قوانین مربوط به آن و نحوه محاسبه اضافه کاری است. علاوه بر این، اضافه کاری مفاهیم مرتبط بسیاری دارد که در این مطلب به همه آن ها اشاره می کنیم.

در این مطلب هر آنچه که باید در مورد اضافه کاری و جزئیات مربوط به آن بدانید را جمع آوری کرده ایم، بنابراین تا پایان مقاله با ما همراه بمانید.

تعریف اضافه کاری چیست؟

تعریف اضافه کار از دو نگاه قابل بیان است. یکی نگاه عموم مردم و عرف جامعه و نگاه دیگر، نگاه قانون کار به اضافه کاری است. این 2 نگاه هر دو یک پدیده را بیان می کنند:

در تعریف عمومی و کاملا راحت از اضافه کاری می توانیم بگوییم که اضافه کاری یعنی محول کردن کار اضافی به یک کارگر یا کارمند. البته برای محاسبه و در نظر گرفتن اضافه کار شرایطی در نظر گرفته شده است که باید هم کارفرمایان و هم کارگران و کارمندان آن ها را مد نظر داشته باشند. در ادامه به این موارد نیز اشاره می کنیم.

مفهوم اضافه کاری در قانون کار

در قانون کار و در ماده 51 از آن به موضوع اضافه کاری پرداخت شده است. در این ماده از قانون کار توضیح داده شده که مدت زمانی که کارگر یا کارمند وقت خود را در اختیار کارفرما قرار می دهد جزء ساعات کاری وی محسوب می شود. اما این ساعات محدودیتی دارد و چنانچه نیاز باشد کارگر یا کارمندی بیشتر از ساعات کار قانونی وقت خود را در اختیار کارفرما قرار دهد باید شرایط ماده 59 قانون کار که در مورد شرایط اضافه کاری توضیح داده رعایت شود.

طبق این شرایط اضافه کاری نیز مانند حقوق و مزایا باید سر ماه محاسبه و پرداخت شود.

همه چیز درباره ساعت کاری

طبق ماده 51 قانون کار، ساعت کاری کارگر نباید از 8 ساعت در یک شبانه روز بیشتر باشد و در هفته نیز نباید از مرز 44 ساعت بگذرد. البته قانون کار در مورد کارهای سخت و زیان آور شرایط متفاوتی وضع کرده است. ساعاتی کاری برای این کارها در یک شبانه روز نباید از مرز 6 ساعت عبور کند و در هفته نیز نباید بیشتر از 36 ساعت باشد.

یکی از نکات مهم در مورد ساعات کاری این است که از نظر قانون این امکان وجود دارد که کارفرما و کارگر توافق کنند که ساعات کار در برخی روزها بیشتر و در برخی کمتر باشند، اما مجموع این ساعات در هفته نباید از مرز 44 ساعت و 36 ساعت قانونی تجاوز کنند. در صورتی که ساعات کار بیشتر از حد تعیین شده باشد باید دستمزد آن با شرایط قانون اضافه کار محاسبه شود.

ساعات کار قانونی سال 99

جزئیات ساعات کاری که از نظر قانون مورد تایید است برای هر سال به صورت جداگانه منتشر می شود. در صورتی که می خواهید از جزئیات ساعات کار سال 99 مطلع شوید در ادامه جدولی را برای شما قرار داده ایم.

همچنین اگر به اطلاعات مفصلی در مورد سنوات خدمت احتیاج دارید پیشنهاد می کنیم مقاله سپیدار در رابطه با این موضوع را از دست ندهید.

ساعات کاری در ماه رمضان

در ماده 150 قانون کار نیز به موضوع ساعات کاری در ماه رمضان پرداخت شده است و نکته قابل تاملی در این مورد اشاره کرده است. طبق این ماده کارفرما موظف است زمانی را جهت انجام فرایض دینی و صرف سحری یا افطار در اختیار کارگر قرار دهد و این مدت باید جزئی از ساعت کار محسوب شود. به این معنی که این زمان نباید از حقوق کارگر کسر شود.

فوق العاده کاری چیست و چه تفاوتی با اضافه کاری دارد؟

فوق العاده کاری که آن را با عنوان فوق العاده اضافه کاری هم می شناسند همان مبلغی است که علاوه بر ساعت نرخ ساعت کار عادی در هنگام اضافه کار به کارمندان و کارگران پرداخت می شود. به این معنی که نرخ هر ساعت کار عادی 100 هزار تومان و هر ساعت اضافه کاری 140 هزار تومان باشد، آن 40 هزار تومان همان فوق العاده یک ساعت اضافه کار است.

تفاوت اضافه کاری و فوق العاده کاری را می توان اینطور تعریف کرد که در حسابداری، منظور از اضافه کاری، دستمزد یک ساعت کار عادی + فوق العاده اضافه کاری است. اهمیت تفکیک این مفاهیم و دانستن تفاوت بین آن ها در حسابداری حقوق و دستمزد موسسات تولیدی اهمیت ویژه ای دارد.

تعطیلی کاری چیست و چطور محاسبه می شود؟

تعطیلی کاری مفهومی نیست که به طور مشخص از این عبارت در قانون کار برای آن یاد شده باشد، اما در عموم چنین مفهومی عرف است. در ماده 63 قانون کار اعلام شده که تعطیلات رسمی تقویم کشور و 11 اردیبهشت که روز کارگر است برای کارگران تعطیل است و باید مزد آن ها برای این روزهای تعطیل پرداخت شود.

بر اساس تبصره های 1، 2 و 3 ماده 62 قانون کار، تفاوتی بین کار در روز جمعه و کار در روز تعطیل یا روزهای عادی وجود دارد. چون :

اول اینکه تعطیل یک روز معین در هفته اجباری است (یعنی اگر بنا بر ماهیت کار و ضرورت نیاز بود در روز جمعه کار انجام شود باید روز دیگری بجای جمعه بعنوان روز تعطیل درنظر گرفته شود)

و دوم اینکه کارگرانی که به هر عنوان به این ترتیب روزهای جمعه کار می کنند، در مقابل عدم استفاده از تعطیل روز جمعه 40% اضافه بر مزد دریافت خواهند کرد.

جمعه کاری چیست و چه تفاوتی با تعطیلی کاری دارد؟

طبق ماده 62 قانون کار، جمعه جزو روزهای تعطیل هفتگی کارگران است و در صورتی که نیاز باشد در روز جمعه نیز کار انجام شود باید برای ساعات کار جمعه فوق العاده 40 درصدی در نظر گرفته شود. جمعه روز خانواده است، بنابراین مزایای آن نسبت به تعطیلی کاری بیشتر است. در واقع در جمعه کاری علاوه بر فوق العاده اضافه کاری باید فوق العاده جمعه کاری نیز دریافت کنید.

برای مثال اگر کارگری در روز تعطیل رسمی کار کند و در روز جمعه نیز کار کند بابت روز تعطیل رسمی 140 درصد (اضافه کاری) و بابت روز جمعه کاری 180 درصد (اضافه کاری و جمعه کاری) دریافت می کند.

شب کاری چیست و چطور محاسبه می شود؟

شب کاری نیز یکی از انواع اضافه کاری محسوب می شود که به کار کردن در ساعات شبانه گفته می شود. شب کاری از ساعت 22 تا 6 صبح محاسبه می شود. نحوه محاسبه شب کاری نیز به این صورت است که بابت هر ساعت کار در شب علاوه بر دستمزد ساعت کاری عادی، 35 درصد اضافه مزد نیز تعلق می گیرد. البته شب کاری تنها به کاگران و کارمندان غیر نوبتی تعلق می گیرد.

با مفهوم نوبت کاری هم آشنا شوید!

نوبت کاری نیز به کار در ساعات مختلف شبانه روز ارتباط دارد که فرمول محاسبه آن ها به این شرح است:

• در صورتی که نوبت کاری بین صبح و عصر قرار گیرد 10 درصد اضافه بر دستمزد ساعت کار عادی تعلق می گیرد.
• در صورتی که نوبت کاری بین صبح و عصر و شب و باشد، 15 درصد اضافه بر دستمزد ساعت کاری عادی تعلق می گیرد.
• در صورتی که نوبت کاری بین صبح و شب یا عصر و شب قرار بگیرد نیز 22 درصد اضافه بر دستمزد ساعت کاری تعلق می گیرد.

شرایط محاسبه اضافه کاری

به یاد داشته باشید که اضافه کاری امری اختیاری برای کارگر است و تنها در صورت موافقت امکان اجرای آن وجود دارد. در صورت موافقت کارگر یا کارمند، باید با شرایط ذکر شده در قانون و پرداخت 40 درصد اضافه بر مزد عادی حقوق کارگر یا کارمند پرداخت شود.

شرایط محاسبه اضافه کاری به این صورت است که اضافه کار تنها زمانی مورد محاسبه قرار می گیرد که ساعات کار موظفی تکمیل شده باشد. اگر میزان ساعات اضافه کاری در طول ماه بیشتر از ساعات کاری باشد که کارگر موظف به انجام آن است، میزان اضافه آن مورد محاسبه قرار نمی گیرد.

ذکر این نکته لازم است که اکنون بسیاری از واحدهای تولیدی بیشتر قوانین اضافه کاری که در قانون اضافه کاری مشخص شده است را در سیستم حقوق و دستمزد مجموعه خود در نظر نمی گیرند.

نحوه محاسبه اضافه کاری (بر حسب ساعت)

برای محاسبه هر ساعت اضافه کاری ابتدا باید دستمزد هر ساعت کار را محاسبه کنید. در این صورت اگر 40 درصد از دستمزد هر ساعت کار معمولی را به دستمزد یک ساعت کار اضافه کنید، این مبلغ همان دستمزدی است که برای هر ساعت اضافه کاری به کارگر تعلق می گیرد. بنابراین نحوه محاسبه اضافه کاری برای هر ساعت در نظر گرفتن 40 درصد از دستمزد یک ساعت کار عادی بعلاوه دستمزد یک ساعت کار است.

به فرض مثال اگر برای هر ساعت 100 هزارتومان دستمزد دریافت کنید، میزان دستمزد شما برای یک ساعت اضافه کار 140 هزارتومان خواهد بود.

در پایان پیشنهاد میکنیم اگر سوالی در مورد نحوه محاسبه عیدی و پاداش دارید، مقاله مرتبط با این موضوع که در وبلاگ سپیدار سیستم نوشته شده است را از دست ندهید.