اضافه کاری چیست؟ فرمول محاسبه اضافه کاری در قانون کار

---

آیا از نحوه محاسبه اضافه کاری در قانون کار اطلاع دارید؟ آیا می‌دانید فرمول محاسبه اضافه کاری چگونه بوده و ساعات مصوب اضافه کاری در قانون به چه‌شکل تعیین شده است؟ اضافه کاری و نحوه محاسبه آن همواره یکی از موضوعات چالش‌برانگیز بین کارفرمایان و کارکنان تعریف می‎شود. در قانون کار، اضافه کاری به‌وضوح معنی شده ولی نگاه‌های متفاوت به این مفهوم همچنان وجود دارد. در این مقاله، به بررسی قوانین کلیدی در مورد محاسبه اضافه کار و فرمول محاسبه اضافه کاری سال ۱۴۰۳ می‌پردازیم. با اطلاعات به‌روز و حرفه‌ای درباره ساعات کاری مصوب وزارت کار و جزییات قوانین مرتبط همراه شوید تا پاسخ سوالات خود را بیابید. 

پیشنهاد ما به شما: قسمت ۱۸۰ رادیو مالی | پاسخ به سوالات شما درباره حقوق و دستمزد و قانون کار (تیر 1401)

اضافه کاری چیست؟

اضافه کاری به ساعات کاری بیش‌از ساعات تعیین‌شده در برنامه کاری عادی کارکنان اشاره دارد. معمولا کار اضافی به معنی ساعات کاری بیشتر از هشت ساعت در روز و دریافت دستمزد بیشتر است. طبق قانون کار ۱۴۰۳، حداکثر چهار ساعت اضافه کاری در طول روز قابل پذیرش خواهد بود. دستمزد کار ساعتی در سال ۱۴۰۳ برای هر ساعت کار عادی ۲۸۹,۶۷۴ ریال تعیین و براساس قانون، حقوق هر ساعت اضافه کاری با ضریب ۱.۴ محاسبه می‌شود. این به معنی پرداخت ۴۵۶,۲۳۷ ریال برای هر ساعت اضافه کاری است. در‌ این‌ میان استفاده‌ از سیستم حقوق و دستمزد سپیدار به‌شفاف‌سازی و مدیریت دقیق‌تر محاسبه اضافه کاری کمک می‎کند تا هم کارکنان و هم کارفرمایان از این موضوع مطمئن باشند.

فرمول محاسبه اضافه کاری 1403؛ سه فرمول براساس ساعت کاری

جدول زیر روش‌های مختلف محاسبه اضافه کاری در سال 1403 را نشان می‌دهد. با تعیین حقوق پایه و استفاده از فرمول‌ها براساس ساعات کار عادی، می‌توانید قیمت هر ساعت اضافه کار 1403 را محاسبه کنید. این جدول با سه فرمول مختلف، امکان محاسبه دقیق اضافه کاری را برای شرایط مختلف فراهم می‌کند.

عنوان	فرمول اضافه کاری
فرمول اضافه کاری بر مبنای 220 ساعت کار	کارکرد اضافه کاری × 1.4 × 220 ÷ حقوق پایه
فرمول اضافه کاری بر مبنای 192 ساعت کار	کارکرد اضافه کاری × 1.4 × 192 ÷ حقوق پایه
فرمول اضافه کاری بر مبنای 198 ساعت کار	کارکرد اضافه کاری × 1.4 × 198 ÷ حقوق پایه

برای محاسبه اضافه کاری با حقوق پایه، ابتدا دستمزد هر ساعت کار عادی سال 1403 را تعیین کنید. با افزودن 40 درصد از دستمزد هر ساعت عادی به مبلغ یک ساعت کار، مبلغ هر ساعت اضافه کاری مشخص می‎شود.

برای مثال: اگر دستمزد هر ساعت ۱۰۰ هزار تومان باشد، حقوق یک ساعت اضافه کار ۱۴۰ هزار تومان خواهد بود. فرمول محاسبه اضافه کاری به تعیین دقیق این مبلغ کمک می‌کند. شرکت‌ها و کارفرمایان می‌توانند با‌ استفاده‌ از نرم افزار حقوق و دستمزد، به‌راحتی  اضافه کاری را محاسبه کنند.

ضریب اضافه کاری در سال 1403 چقدر است؟

ضریب اضافه کار طبق ماده ۵۹ قانون کار برابر با ۱.۴ است. به‌این معنی که هر ساعت اضافه کاری ۴۰ درصد بیشتر از دستمزد یک ساعت کار عادی پرداخت می‌شود؛ بنابراین، قیمت هر ساعت اضافه کاری در سال ۱۴۰۳، ۴۰ درصد بیشتر از مزد هر ساعت معمولی است. این فرمول به کارکنان کمک می‌کند تا محاسبات دقیقی انجام دهند، به‌ویژه در مواردی مانند نوبت کاری که میزان اضافه کاری اهمیت دارد.

فرمول محاسبه اضافه کاری

ضریب اضافه کاری

ضریب پرداخت اضافه کاری چقدر است؟ مطابق قانون کار، ضریب اضافه کاری برابر با 1.4 می‌باشد. یعنی هر فرد بابت هر ساعت اضافه کار، 40 درصد بیشتر از دستمزد یک ساعت کار عادی دریافت می‌کند.

محاسبه اضافه کاری آنلاین براساس مبنای ساعت کاری

توجه به این نکته در هنگام محاسبه اضافه کاری آنلاین ضروری است که: مبنای ساعت کاری، با توجه به قوانین شرکت و مجموعه‌ای که در آن فعالیت می‌کنید، متفاوت است. برای اطلاع از مبنای محاسبه اضافه کاری و مبنای ساعت کار، باید با مدیر مالی یا حسابدار صحبت کنید.

اضافه کاری در قانون کار (وزارت کار)؛ شرایط و ضوابط انجام ساعات کار اضافه

طبق قانون کار، هر کارگر موظف است روزانه ۸ ساعت و هفته‌ای ۴۴ ساعت کار کند. ولی در صورت انجام ساعات اضافی زیرنظر کارفرما، کارگر باید اضافه کار دریافت کند. برای کارهای سخت و زیان‌آور، ساعات کاری ۶ ساعت در روز و ۳۶ ساعت در هفته تعیین شده است. نکات مهم ماده ۵۹ قانون کار درباره اضافه کاری عبارت‌ است از:

• رضایت کارگر: اضافه کاری باید با رضایت کارگر انجام شود.
• میزان پرداخت: پرداخت حق دستمزد 40 درصد بیشتر از مزد هر ساعت کار عادی.
• استثناها: کارگران شبانه، کارگران مشاغل سخت و زیان‌آور و نوجوانان بین ۱۵ تا ۱۸ سال نباید اضافه کار انجام دهند.

کارفرمایان در صورت درخواست اضافه کاری از گروه‌های ذکرشده، مسئول همه خسارات احتمالی خواهند بود. به‌علاوه، توجه‌به حقوق اداره کار در زمینه محاسبه اضافه کاری اهمیت ویژه‌ای دارد تا مطمئن شوید قوانین به درستی اجرا می‌شوند.

نکته: کارفرما باید بداند در صورتی که از این سه گروه ذکر شده اضافه کاری بخواهد، مسئول تمامی اتفاقاتی است که رخ می‌دهد و در صورت بروز حادثه برای کارگران موظف است تمامی خسارات ناشی از آن را پرداخت نماید.

انواع اضافه کاری فرهنگیان و کارگران؛ نحوه محاسبه اضافه کار برای هرگروه چگونه است؟

در این قسمت شما را با انواع اضافه کاری آشنا می‌کنیم. اضافه کاری فرهنگیان و کارگران با هم تفاوت‌هایی دارد که در اینجا به آن اشاره خواهیم کرد. پس با ما همراه باشید.

اضافه کاری فرهنگیان؛ محاسبه اضافه کار براساس حکم کارگزینی

نحوه محاسبه اضافه کاری معلمان 1403 به این صورت است که معلم‌ها، کارکنان اداری و آموزشی بر اساس حکم کارگزینی خود مشمول اضافه کاری می‌شوند. این افراد با گذراندن زمان بیشتر در محل کار خود و پرداختن به امور آموزشی دانش‌آموزان از این حق بهره‌مند می‌شوند. 

برای محاسبه این موضوع یک ساعت اضافه کار آموزشی (حق التدریس شاغلین) دستورالعمل پیچیده‌ای وجود دارد که حق شغل، حق شاغل، تفاوت بند(ی) تبصره ١٢ بودجه سال ٩٨ و – تفاوت جزء (۱) بند الف تبصره ۱۲ بودجه سال ٩٧ جمع بسته شده و بر 100 تقسیم شود. موارد ذکر شده در حکم کارگزینی این افراد موجود است.

آشنایی با نحوه محاسبه اضافه‌کاری کارگران براساس قانون کار

محاسبه اضافه‌کاری سال 1403 کارگران و کارمندان براساس فرمول زیر تعیین‌شده و به رضایت کارگران بستگی دارد. این فرمول عبارت‌ است از:

ساعات اضافه کاری * ۱.۴* ۲۲۰ / (حقوق پایه) = فرمول اضافه کاری

براساس ماده ۵۹ قانون کار، ساعات اضافه‌کاری نباید بیش از ۴ ساعت در روز و ۱۲ ساعت در هفته باشد؛ به‌این‌ترتیب سقف اضافه‌کاری ماهانه به ۱۲۰ ساعت محدود می‌شود. در صورت تجاوز از این مقدار، کارفرما ملزم به پرداخت اضافه‌کاری غیرقانونی خواهد بود. با در نظر گرفتن نوبت‌کاری و ساعات کار متغیر، رعایت این سقف بسیار اهمیت دارد تا حقوق کارگران تضییع نشود. این فرمول و محدودیت‌ها به‌منظور حفظ عدالت و جلوگیری از سوءاستفاده در محیط‌های کاری تعیین شده‌اند.

ساعت کار کارمندان طبق قانون کار چقدر است؟ (ساعت کار قانونی سال 1403)

طبق ماده 51 قانون کار، ساعت کاری کارگر نباید از 8 ساعت در یک شبانه روز بیشتر باشد و در هفته نیز نباید از مرز 44 ساعت بگذرد. البته قانون کار در مورد ساعت کار قانونی کارهای سخت و زیان آور شرایط متفاوتی وضع کرده است. ساعت کار وزارت کار برای این کارها در یک شبانه روز نباید از مرز 6 ساعت عبور کند و در هفته نیز نباید بیشتر از 36 ساعت باشد.

یکی از نکات مهم در مورد نحوه محاسبه اضافه کاری کارمندان این است که ساعت کاری وزارت کار این است که از نظر قانون این امکان وجود دارد که کارفرما و کارگر توافق کنند که ساعات کار در برخی روزها بیشتر و در برخی کمتر باشند، اما مجموع این ساعات در هفته نباید از مرز 44 ساعت و 36 ساعت قانونی تجاوز کنند. در صورتی که ساعت کار وزارت کار بیشتر از حد تعیین شده باشد( همان 8 ساعت کاری اداره کار) باید دستمزد آن با شرایط قانون اضافه کار محاسبه شود. (طبق فرمول اضافه کاری کارمندان) 

جزئیات ساعت کار قانونی که از نظر قانون مورد تایید است برای هر سال به صورت جداگانه منتشر می‌شود. ساعت کار وزارت کار در سال1403 نیز تدوین و منتشرشده است. در جدول زیر می‌توانید، ساعات کاری سال 1403 را با جزئیات دقیق مشاهده و بررسی کنید.

جدول ساعات کار قانون کار کارگران در سال 1403

ماه	روزهای کاری	تعطیلات رسمی غیر جمعه	جمعه	روزهای ماه	ساعات کار موظفی
فروردین	19	7	5	31	139
اردیبهشت	25	2	4	31	183
خرداد	24	3	4	31	176
تیر	23	3	5	31	169
مرداد	27	0	4	31	198
شهریور	21	5	5	31	154
مهر	26	0	4	30	191
آبان	26	0	4	30	191
آذر	24	1	5	30	176
دی	25	1	4	30	183
بهمن	24	2	4	30	176
اسفند	25	1	4	30	183
جمع	289	25	52	366	2119

همچنین اگر به اطلاعات مفصلی در مورد سنوات خدمت احتیاج دارید پیشنهاد می‌کنیم مقاله سپیدار در رابطه با این موضوع را از دست ندهید.

نرخ و قیمت هر ساعت اضافه کار چقدر است؟ محاسبه هر ساعت اضافه کاری سال 1403

براساس قانون و فرمول اضافه کاری، هر ساعت اضافه کاری، مشمول پرداخت 40 درصد اضافه بر مزد هر ساعت کار عادی کارگر خواهد بود. به این ترتیب در هنگام محاسبه ساعت اضافه کاری، باید 140 درصد مزد هر ساعت کار عادی کارگر را به عنوان مزد هر ساعت اضافه کاری آن در نظر بگیرید. اجازه دهید پرسش اضافه کاری ساعتی چند را با یک مثال در مورد نحوه محاسبه اضافه کاری بررسی کنیم. فرض کنید یک کارگر در یک شرکت تولیدی در سال 1403 مشغول به کار است و شرایط کار او به شرح زیر است:

• مزد روزانه: 2.388.728 ریال (حداقل دستمزد روزانه طبق مصوبه شورای عالی کار در سال 1403)
• ساعت کار موظفی در روز: 8 ساعت
• ساعت کارکرد در یک ماه: 220 ساعت (فرض کنید کارگر در تمام روزهای ماه، 8 ساعت کار کرده است.)

محاسبه اضافه کاری:

• ساعت اضافه کاری در ماه: 220 – 192 = 28 ساعت
• مزد هر ساعت اضافه کاری: 2.388.728 / 7.33 = 325.883 ریال
• مبلغ اضافه کاری: 28 * 325.883 = 9.124.745 ریال

جمع حقوق و اضافه کاری:

• حقوق پایه: 2.388.728 * 30 = 71.661.840
• حقوق اضافه کاری: 9.124.745 ریال
• جمع حقوق و اضافه کاری: 71.661.840 + 9.124.745 = 80.786.585 ریال

بعد از محاسبه اضافه کاری با مثال، باید در مورد فرمول آن توضیحات بیشتری به شما ارائه کنیم، پس در ادامه با ما همراه باشید.

 در صورتی که می‌خواهید به صورت دقیق با نحوه محاسبه سایر موارد مرتبط با حقوق و دستمزد آشنا شوید، مقاله آموزش حقوق و دستمزد را در وبلاگ سپیدار سیستم مطالعه کنید.

میزان ساعت کاری در ماه رمضان

در ماده 150 قانون کار نیز به موضوع میزان ساعت کاری در ماه رمضان پرداخت شده است و نکته قابل تاملی در این مورد اشاره کرده است. طبق این ماده کارفرما موظف است زمانی را جهت انجام فرایض دینی و صرف سحری یا افطار در اختیار کارگر قرار دهد و این مدت باید جزئی از ساعت کاری محسوب شود. به این معنی که این زمان نباید از حقوق کارگر کسر شود.

اشتباهات رایج در محاسبه اضافه کاری

نکته مهمی که در این قسمت باید به آن اشاره کنیم این است که بن، حق مسکن و حق اولاد را نباید در محاسبه اضافه کار محاسبه کرد. بنابراین مزد ساعتی هر کارگر باید در نظر گرفته شود تا اضافه‌ کاری به‌درستی محاسبه شود.

فوق العاده کاری چیست و چه تفاوتی با اضافه کاری دارد؟ (فوق العاده اضافه کاری)

فوق العاده کاری که آن را با عنوان فوق العاده اضافه کاری هم می‌شناسند همان مبلغی است که علاوه بر ساعت نرخ ساعت کار عادی در هنگام اضافه کار به کارمندان و کارگران پرداخت می‌شود. به این معنی که نرخ هر ساعت کار عادی 100 هزار تومان و هر ساعت اضافه کاری 140 هزار تومان باشد، آن 40 هزار تومان همان فوق العاده (فوق العاده اضافه کاری) یک ساعت اضافه کار است.

تفاوت اضافه کاری و فوق العاده کاری را می‌توان اینطور تعریف کرد که در حسابداری، منظور از اضافه کاری قانون کار، دستمزد یک ساعت کار عادی + فوق العاده اضافه کاری است. اهمیت تفکیک این مفاهیم و دانستن تفاوت بین آن‌ها در حسابداری حقوق و دستمزد موسسات تولیدی اهمیت ویژه ای دارد.

نحوه محاسبه اضافه کار در روزهای تعطیل (تعطیلی کاری چیست و چطور محاسبه می‌شود؟)

تعطیل‌کاری به معنای انجام کار در روزهای تعطیل (غیر از جمعه) است که نوعی اضافه‌کاری محسوب می‌شود. نرخ آن برابر با نرخ اضافه‌کاری بوده و ۴۰ درصد بیشتر از دستمزد هر ساعت کار عادی است. نحوه محاسبه تعطیل‌ کاری مشابه محاسبه اضافه‌کاری است. 

براساس ماده ۵۹ قانون کار، کارگران برای هر ساعت تعطیل‌کاری ۴۰ درصد بیشتر از دستمزد ساعات عادی دریافت می‌کنند. در برخی موارد، اگر کارگران پنج روز در هفته و مجموعاً ۴۴ ساعت کار کنند، دستمزد تعطیل‌کاری آن‌ها معادل دستمزد ساعات کار عادی به علاوه ۴۰ درصد اضافه خواهد بود. این مقررات برای حفظ حقوق کارگران و جلوگیری از بهره‌کشی طراحی شده است.

جمعه کاری چه تفاوتی با تعطیلی کاری دارد؟

طبق ماده 62 قانون کار، جمعه جزو روزهای تعطیل هفتگی کارگران است و در صورتی که نیاز باشد در روز جمعه نیز کار انجام شود باید برای ساعات کار جمعه فوق العاده اضافه کاری 40 درصدی در نظر گرفته شود. جمعه روز خانواده است، بنابراین مزایای آن نسبت به تعطیلی کاری بیشتر است. در واقع در جمعه کاری علاوه بر فوق العاده اضافه کاری باید فوق العاده جمعه کاری نیز دریافت کنید.

برای مثال اگر کارگری در روز تعطیل رسمی کار کند و در روز جمعه نیز کار کند بابت روز تعطیل رسمی 140 درصد (اضافه کاری) و بابت روز جمعه کاری 180 درصد (فوق العاده اضافه کاری و جمعه کاری) دریافت می‌کند.

شب کاری چیست و چطور محاسبه می‌شود؟

شب کاری نیز در قانون اضافه کاری، از انواع آن محسوب می‌شود که به کار کردن در ساعات شبانه گفته می‌شود. شب کاری از ساعت 22 تا 6 صبح محاسبه می‌شود. نحوه محاسبه شب کاری نیز به این صورت است که بابت هر ساعت کار در شب علاوه بر دستمزد ساعت کاری عادی، 35 درصد اضافه مزد نیز تعلق می‌گیرد. البته شب کاری تنها به کارگران و کارمندان غیر نوبتی تعلق می‌گیرد.

نوبت کاری چیست؟

نوبت کاری نیز به کار در ساعات مختلف شبانه روز ارتباط دارد که فرمول محاسبه آن‌ها به این شرح است:

• در صورتی که نوبت کاری بین صبح و عصر قرار گیرد 10 درصد اضافه بر دستمزد ساعت کار وزارت کار تعلق می‌گیرد.
• در صورتی که نوبت کاری بین صبح و عصر و شب و باشد، 15 درصد اضافه بر دستمزد و محاسبه ساعت کاری عادی تعلق می‌گیرد.
• در صورتی که نوبت کاری بین صبح و شب یا عصر و شب قرار بگیرد نیز 22 درصد اضافه بر دستمزد ساعت کاری تعلق می‌گیرد.

شرح	برای ماه 30 روز	برای ماه 31 روز
فوق العاده نوبت کاری صبح و عصر 10%	4.179.175	4.319.075
فوق العاده نوبت کاری صبح و عصر و شب 15%	6.269.625	6.478.125
فوق العاده نوبت کاری صبح و شب 22%	9.404.437	9.717.918

شرایط محاسبه اضافه کاری طبق قانون کار+ اضافه کار اجباری است یا اختیاری

به یاد داشته باشید که اضافه کاری امری اختیاری برای کارگر است و تنها در صورت موافقت امکان اجرای اضافه کار وجود دارد. در صورت موافقت کارگر یا کارمند، باید با شرایط ذکر شده در قانون و پرداخت 40 درصد اضافه بر مزد عادی حقوق کارگر یا کارمند پرداخت شود. بعد از پاسخ به پرسش آیا اضافه کاری اجباری است، باید در مورد دیگر شرایط اضافه کاری صحبت کنیم.

شرایط محاسبه اضافه کاری در قانون کار به این صورت است که اضافه کار تنها زمانی مورد محاسبه قرار می‌گیرد که ساعات کار موظفی تکمیل شده باشد. اگر میزان ساعات اضافه کاری در طول ماه بیشتر از ساعات کاری باشد که کارگر موظف به انجام آن است، میزان اضافه آن مورد محاسبه قرار نمی‌گیرد.

ذکر این نکته لازم است که اکنون بسیاری از واحدهای تولیدی بیشتر قوانین اضافه کاری که در قانون اضافه کاری 1403 مشخص شده است را در سیستم حقوق و دستمزد مجموعه خود در نظر نمی‌گیرند. اگر می‌خواهید برنامه حقوق و دستمزد منظمی داشته باشید، به شما پیشنهاد می‌کنیم از یک نرم افزار حسابداری مناسب استفاده کنید. برای اینکه اطلاعات بیشتری در مورد نرم افزار بدست بیاورید، به شما توصیه می‌کنیم همین حالا از طریق شماره 81022222 با مشاوران سپیدار در ارتباط باشید.

مزایا و معایب اضافه کاری چیست؟

استفاده از اضافه‌کاری برای کارفرما مزایایی به‌همراه دارد، از جمله انعطاف‌پذیری نیروی کار، توانایی مدیریت کمبود کارکنان بدون نیاز به استخدام نیروهای جدید، افزایش درآمد کارمندان و ایجاد سود متقابل برای کارفرما. همچنین، از ایجاد اختلال در بخش‌هایی که تقسیم کار در آن‌ها دشوارتر است، جلوگیری می‌کند.

در مقابل، اضافه‌کاری معایبی نیز دارد؛ از جمله ساعات کاری طولانی که ممکن است به‌طورمنظم به کار، سلامت و زندگی کارکنان آسیب برساند. این ساعات طولانی منجر به فرسودگی، کاهش بازده و ایجاد استرس برای کارمندان می‎شوند؛ بنابراین، اجرای دقیق قوانین اضافه‌کاری برای ایجاد تعادل میان مزایا و معایب، الزامی است.

سرعت بخشی به محاسبه اضافه کار با نرم‌افزارهای حسابداری

در این مقاله به صورت صفر تا صد به بررسی فرمول محاسبه ساعت اضافه کاری سال 1403 و قیمت اضافه کاری پرداختیم. با نرم افزار حقوق و دستمزد سپیدار اطلاعات کارمندان را ثبت، حقوق و اضافه کار را پرداخت و فایل‌های بیمه و مالیات را به‌راحتی تهیه کنید.