افرادی که با سرمایه گذاری و امور مالی سر و کار دارند، باید با مفاهیم کلیدی مختلفی از جمله ارزش فعلی خالص آشنا شوند و تفاوت اصطلاحات مختلف را به خوبی بدانند. در این مطلب سعی داریم شما را با تعریف خالص ارزش فعلی و تفاوت‌هایی که با دوره بازگشت سرمایه و نرخ بازده داخلی دارد آشنا کنیم.
ارزش فعلی خالص چیست؟
ارزش فعلی خالص (Net Present Value-NPV) به تفاوت بین هزینههای شروع سرمایه‌گذاری و تمامی جریان‌های درآمدی حاصل از سرمایه گذاری در یک دوره زمانی مشخص می‌پردازد. در واقع برای سرمایه گذاران مهم است بدانند که چقدر سود کرده‌اند. در این حالت ارزش فعلی خالص در بودجه‌بندی و برنامه ریزی برای سرمایه‌گذاری اهمیت دارد تا بتوانند تجزیه و تحلیل سودآوری فرآیند سرمایه گذاری یا پروژه را به راحتی انجام دهند.
فرمول خالص ارزش فعلی چیست؟
بعد از آشنایی با تعریف ارزش فعلی خالص برای اینکه این شاخص را محاسبه کنید، به یک فرمول خاص نیاز دارید که هر کدام از اجزای سازنده آن، نشان دهنده بخش مهمی در تعیین میزان سود خالص فعلی هستند.
در این فرمول موارد زیر مهم هستند:
- (NPV): خالص ارزش فعلی
- (n): طول دوره سرمایه‌گذاری
- (Rt): حاصل جمع دریافت یا پرداخت مالی در دوره (t)
- (t): سال یا دوره محاسبه
- (i): نرخ تنزیل، تورم یا سود مورد انتظار
برای اینکه کار محاسبه ارزش فعلی خالص را با فرمول فوق انجام دهید، ابتدا خالص ارزش فعلی سال اول را به دست آورید. پس از آن، خالص ارزش فعلی سال دوم را محاسبه کنید به همین نحو سال‌های بعد را تعیین کرده و نهایتاً آنها را با همدیگر جمع کنید.
کافی است که در اکسل سلولی را برای خالص ارزش فعلی هر سال تعیین کنید. سپس مقادیر آنها را با فرمول (SUM) جمع کنید.
چه اطلاعاتی از شاخص NVP به دست می‌آید؟
آگاهی از تعریف خالص ارزش فعلی و شاخص آن به سرمایه گذار کمک می‌کند که درباره ارزش خالص فعلی (NVP)، نرخ بازده داخلی (IRR) و دوره بازگشت سرمایه اطلاعات بیشتری به دست آورد. در ادامه توضیح بیشتری ارائه خواهیم داد.
در توضیح دقیق تر باید بگوییم که شاخص ارزش فعلی خالص برای اینکه ارزش پول را در زمانی مشخص اندازه گیری کند، توسط سرمایه گذار استفاده می‌شود. به این ترتیب می‌تواند نرخ بازده پروژه‌های مختلف را تعیین کرده یا مقایسه نرخ بازده پیش بینی شده را انجام دهد.
اگر (NVP) مثبت باشد، سود میزان محاسبه شده از مقدار قابل پیش بینی بیشتر است. اما میزان منفی (NVP) نشانگر پایین بودن سود محاسبه شده نسبت به مقدار قابل پیش بینی است.
توجه کنید ارزش زمانی پول (Time Value Of Money) بیشتر از پولی است که در آینده در اختیار خواهید داشت. برای مثال 1 میلیارد تومان اکنون ارزشی بیشتر از 1 میلیارد تومان سال آینده دارد. همین موضوع باعث می‌شود که نرخ تنزیل در محاسبه ارزش خالص فعلی مورد استفاده قرار گیرد.
ارزش فعلی خالص مثبت و منفی
پیش از این به دو اصطلاح خالص ارزش فعلی مثبت و منفی برخورد کردیم که بهتر است کمی واضح تر توضیح دهیم.
اگر خالص ارزش فعلی مثبت باشد، درآمدهای محاسبه شده از هزینههای پیش بینی شده بیشتر هستند و سرمایه گذاری با سود همراه خواهد بود. اما اگر این نسبت بر عکس باشد، به این معنا که میزان هزینههای پیش بینی شده از درآمدهای پروژه بیشتر باشد، (NVP) منفی خواهد بود.
محدودیت‌های خالص ارزش فعلی
اگرچه خالص ارزش فعلی بر اساس فرمولی مشخص اندازه گیری می‌شود و عوامل مؤثر مانند زمان در تعیین مثبت یا منفی بودن آن نقش دارند، اما محدودیت‌های این شاخص را نمی‌توان نادیده گرفت. محدودیت‌هایی که متأثر از یک عامل مهم نشأت می‌گیرند و آن هم فرضیات و تخمین‌های سرمایه گذاران هستند.
تفاوت ارزش فعلی خالص با دوره بازگشت سرمایه
این نکته را باید بدانید که دوره بازگشت سرمایه (PBP) مدت زمانی است که بعد از سپری کردن آن، میزان سرمایه ورودی مجدداً دریافت خواهد شد. هر چه این میزان کمتر باشد، بهتر است. یعنی در مدت زمان کوتاه تری سود حاصل از سرمایه گذاری از هزینه‌ها بیشتر شده و فرد بعد از آن مدت توانسته میزان سرمایه اولیه را به دست آورد.
اما خالص ارزش فعلی موضوع دیگری را بیان می‌کند و آن هم ارزش زمانی پول است. در واقع تفاوتی که میان این دو شاخص، مقیاسی است که اندازه گیری می‌کنند. (NVP) ارزش پول در طی زمان است و (PBP) مدت زمانی که فرد به سرمایه اولیه خود برمی‌گردد.
تفاوت خالص ارزش فعلی با نرخ بازده داخلی
نرخ بازده داخلی درصد سود و زیان یک پروژه را نشان میدهد. خالص ارزش فعلی برای تصمیم گیری سرمایه گذاران ارزش بیشتری نسبت به نرخ بازده داخلی دارد. زیرا با (NVP) امکان بررسی ارزش کنونی سرمایه امکان پذیر است. اما نرخ بازده داخلی برای سنجش بازگشت واقعی جریان‌های نقدی در سرمایه گذاری به صورت درصد به کار می‌رود، تا وضعیت تعادل سرمایه جاری در پروژه بررسی شود.
کلام آخر
در این مطلب توضیح دادیم که خالص ارزش فعلی چیست و با چه فرمولی محاسبه می‌شود. پس از آن از مثبت یا منفی بودن (NVP) صحبت کردیم. در نهایت به مقایسه این شاخص با دوره بازگشت سرمایه و نرخ بازده داخلی پرداختیم.