با دیجیتالی شدن فرآیندهای اداری و مالی کشور، شغل حسابداری بیش از پیش به تسلط بر پلتفرم‌ها و سامانه‌های آنلاین گره خورده است. دیگر نمی‌توان یک حسابدار حرفه‌ای را بدون آشنایی عمیق با پرتال‌های دولتی و بانکی تصور کرد. این سامانه‌ها، ابزارهای روزمره یک حسابدار برای انجام وظایفی از ثبت یک شرکت و برند گرفته تا پرداخت مالیات، مدیریت چک‌ها، رسیدگی به امور کارکنان و ارائه گزارش‌های شفاف بورسی هستند. در این مقاله جامع، به معرفی و بررسی ۱۰ مورد از سامانه‌های مهم برای حسابداران می‌پردازیم که هر متخصص مالی باید با آن‌ها آشنایی کامل داشته باشد.
۱. سامانه ثبت درخواست بیمه بیکاری (prkar.mcls.gov.ir)
این سامانه چیست؟ سامانه «جامع روابط کار» به آدرس prkar.mcls.gov.ir، پورتال یکپارچه وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی برای مدیریت فرآیندهای مربوط به روابط کارگر و کارفرما است. یکی از پرکاربردترین بخش‌های این سامانه، «پنجره خدمات» آن است که امکان ثبت درخواست بیمه بیکاری را به صورت آنلاین فراهم می‌کند.
چرا برای حسابداران اهمیت دارد؟ حسابداران یا مدیران منابع انسانی، خط مقدم ارتباط شرکت با کارکنان در زمان قطع همکاری هستند. اگرچه ثبت درخواست بیمه بیکاری مستقیماً توسط کارگر یا کارمند انجام می‌شود، اما فرآیند آن نیازمند هماهنگی و ارائه مدارک دقیق از سوی کارفرما است. حسابدار مسئول تهیه و ارائه اسناد کلیدی مانند «فرم شماره ۶» (گزارش ترک کار)، لیست‌های حقوق و دستمزد ماه‌های آخر، و نامه عدم نیاز کارفرما است.
عدم همکاری یا تأخیر در ارائه این مدارک توسط واحد مالی و اداری، می‌تواند فرآیند دریافت مقرری بیمه بیکاری را برای کارمند سابق با مشکل مواجه کند و حتی منجر به شکایت شود. بنابراین، حسابدار باید از فرآیند کار با این سامانه مطلع باشد تا بتواند راهنمایی لازم را ارائه داده و فرآیند تسویه حساب و ترک کار را به صورت قانونی و کامل مدیریت کند.
کارکردهای اصلی:
- ثبت درخواست آنلاین بیمه بیکاری توسط کارگر (ظرف ۳۰ روز پس از بیکاری).
- بارگذاری مدارک و مستندات لازم (مانند نامه عدم نیاز کارفرما).
- پیگیری وضعیت درخواست و مشاهده نتیجه نهایی توسط متقاضی.
۲. سامانه جامع ثبت شرکت‌ها (irsherkat.ssaa.ir)
این سامانه چیست؟ سامانه جامع ثبت شرکت‌ها به آدرس irsherkat.ssaa.ir، پورتال رسمی «سازمان ثبت اسناد و املاک کشور» برای کلیه امور مربوط به ثبت و تغییرات اشخاص حقوقی (شرکت‌ها و موسسات غیرتجاری) است. این سامانه، شناسنامه قانونی و آنلاین تمام کسب‌وکارهای رسمی کشور محسوب می‌شود.
چرا برای حسابداران اهمیت دارد؟ حسابداران اغلب در نقطه آغازین حیات یک کسب‌وکار حضور دارند. آن‌ها در تنظیم ساختار مالی و مالیاتی اولیه، تعیین میزان سرمایه و سهم شرکا نقش مشاوره‌ای دارند. مهم‌تر از آن، بسیاری از فرآیندهای حسابداری به اطلاعات ثبت شده در این سامانه وابسته است. به عنوان مثال، برای تشکیل پرونده مالیاتی و دریافت کد اقتصادی، ارائه آگهی تأسیس شرکت (که از این سامانه دریافت می‌شود) الزامی است.
علاوه بر این، هرگونه تغییر مالی در ساختار شرکت، مانند افزایش یا کاهش سرمایه، که یک رویداد مالی مهم و نیازمند ثبت حسابداری است، باید ابتدا در این سامانه ثبت و آگهی شود. حسابدار باید اطمینان حاصل کند که دفاتر مالی شرکت با آخرین وضعیت قانونی آن در این سامانه مطابقت کامل دارد.
کارکردهای اصلی:
- ثبت تأسیس انواع شرکت‌های تجاری (سهامی خاص، با مسئولیت محدود و…) و موسسات.
- ثبت صورت‌جلسات تغییرات شرکت (تغییر آدرس، تغییر مدیران، تغییر موضوع فعالیت، افزایش سرمایه).
- ثبت درخواست انحلال شرکت و پلمب دفاتر قانونی.
- دریافت آنلاین آگهی‌های قانونی و روزنامه رسمی.
۳. سامانه پرداخت قبوض مالیاتی (payments.tax.gov.ir)
این سامانه چیست؟ این سامانه به آدرس payments.tax.gov.ir، یکی از زیرمجموعه‌های درگاه ملی خدمات مالیاتی (my.tax.gov.ir) به حساب می‌آید که به طور اختصاصی برای پرداخت الکترونیکی انواع مالیات‌های قطعی شده یا قبوض مالیاتی طراحی شده است.
چرا برای حسابداران اهمیت دارد؟ این سامانه، ابزار پرداخت و تسویه حساب نهایی با سازمان امور مالیاتی است. پس از آنکه حسابدار فرآیندهای پیچیده محاسبه مالیات، ارسال اظهارنامه (عملکرد، ارزش افزوده، معاملات فصلی) و رسیدگی‌های مالیاتی را طی کرد، در نهایت مالیات تشخیصی یا قطعی شده باید پرداخت شود. این سامانه، امن‌ترین و رسمی‌ترین راه برای پرداخت این قبوض است.
حسابداران به طور مداوم از این پورتال برای پرداخت مالیات عملکرد، مالیات بر ارزش افزوده (VAT)، مالیات تکلیفی (مانند مالیات حقوق یا اجاره) و جرائم مالیاتی استفاده می‌کنند. مدیریت صحیح این پرداخت‌ها و دریافت رسید آنلاین از این سامانه، بخش مهمی از فرآیند بستن پرونده‌های مالیاتی و اخذ گواهی مفاصا حساب است.
کارکردهای اصلی:
- پرداخت آنلاین قبوض مالیاتی صادر شده (مالیات عملکرد، ارزش افزوده، تکلیفی).
- پرداخت مستقیم بدهی‌های مالیاتی قطعی شده.
- دریافت تأییدیه پرداخت و پیگیری سوابق پرداختی.
۴. سامانه ثبت چک صیادی (اختصاصی برای هر بانک)
این سامانه چیست؟ سامانه صیاد (صدور یکپارچه الکترونیکی دسته چک)، که از طریق اپلیکیشن‌های موبایل بانک‌ها و درگاه‌های بانکی در دسترس است، سیستمی تحت نظارت بانک مرکزی است که فرآیند صدور، انتقال و دریافت چک را متحول کرده است. در این سیستم، تمامی چک‌های جدید (معروف به چک‌های بنفش) باید در لحظه صدور در این سامانه به نام گیرنده ثبت شوند.
چرا برای حسابداران اهمیت دارد؟ این سامانه به طور کامل فرآیند کار «خزانه‌داری» و «حسابداری» را تغییر داده است. حسابداران و مسئولین مالی (خزانه‌داران) دیگر نمی‌توانند صرفاً یک چک فیزیکی صادر کنند.
- در پرداخت‌ها: حسابدار موظف است هر چکی که شرکت صادر می‌کند را بلافاصله در سامانه صیاد به نام گیرنده (مثلاً یک تأمین‌کننده) ثبت کند.
- در دریافت‌ها: زمانی که چکی از مشتری دریافت می‌شود، حسابدار باید فوراً وارد سامانه شده و تأیید کند که چک به نام شرکت ثبت شده است.
- انتقال (پشت‌نویسی): فرآیند پشت‌نویسی چک نیز از حالت فیزیکی خارج شده و باید از طریق همین سامانه به نام گیرنده جدید ثبت شود. تسلط بر این سامانه برای مدیریت نقدینگی، جلوگیری از برگشت خوردن چک‌ها به دلیل عدم ثبت، و اطمینان از صحت چک‌های دریافتی، یک وظیفه روزمره و حیاتی برای واحد مالی است.
کارکردهای اصلی:
- ثبت چک‌های صادر شده در سامانه.
- تأیید چک‌های دریافتی.
- انتقال (پشت‌نویسی الکترونیکی) چک به شخص ثالث.
- استعلام وضعیت اعتباری صادرکننده چک.
۵. سامانه شکایت اداره کار (prkar.mcls.gov.ir)
این سامانه چیست؟ این سامانه نیز بخشی از همان «سامانه جامع روابط کار» است که در مورد اول (بیمه بیکاری) به آن اشاره شد. بخش «پنجره خدمات» این پورتال، امکان ثبت و پیگیری الکترونیکی شکایات کارگری و کارفرمایی را فراهم می‌کند.
چرا برای حسابداران اهمیت دارد؟ زمانی که یک کارگر یا کارمند سابق از شرکت بابت مسائل مالی (مانند عدم پرداخت حقوق، عیدی، سنوات، اضافه کاری یا اخراج نادرست) شکایتی ثبت می‌کند، اولین مرجعی که در شرکت باید پاسخگو باشد و اسناد دفاعیه را آماده کند، واحد حسابداری و منابع انسانی است.
حسابدار به عنوان متولی اسناد مالی و پرسنلی، نقشی کلیدی در این فرآیند دارد. او باید بلافاصله پس از دریافت ابلاغیه شکایت از این سامانه، مستنداتی مانند قرارداد کار، لیست‌های پرداخت حقوق و دستمزد، فیش‌های واریزی، اسناد تسویه حساب و سوابق حضور و غیاب را آماده کند. این اسناد باید به صورت الکترونیکی در سامانه بارگذاری شده و در جلسات هیئت تشخیص و حل اختلاف اداره کار مورد استناد قرار گیرند. عدم تسلط بر این فرآیند یا تأخیر در ارائه اسناد، می‌تواند منجر به محکومیت مالی سنگین برای شرکت شود.
کارکردهای اصلی:
- ثبت دادخواست و شکایت توسط کارگر.
- دریافت ابلاغیه‌های الکترونیکی توسط کارفرما.
- بارگذاری اسناد، مدارک و لواح دفاعیه توسط طرفین دعوا.
- پیگیری روند پرونده و مشاهده آرای صادر شده.
۶. سامانه اینماد اعتماد الکترونیکی (enamad.ir)
این سامانه چیست؟ سامانه «اینماد» به آدرس enamad.ir، تحت نظارت مرکز توسعه تجارت الکترونیکی وزارت صمت، مرجع اعطای نماد اعتماد الکترونیکی به کسب‌وکارهای اینترنتی و فروشگاه‌های آنلاین است. این نماد، به کاربران اطمینان می‌دهد که هویت مالک کسب‌وکار و محل فعالیت آن احراز شده است.
چرا برای حسابداران اهمیت دارد؟ حسابدار به طور مستقیم با این سامانه کار نمی‌کند، اما نقش او در پشت صحنه دریافت اینماد حیاتی است. یکی از الزامات اصلی برای دریافت اینماد، داشتن یک پرونده مالیاتی فعال و کد اقتصادی است. کسب‌وکارها برای اثبات هویت قانونی و مالی خود به سازمان امور مالیاتی مراجعه می‌کنند و این فرآیند مستقیماً توسط حسابدار یا مشاور مالی شرکت مدیریت می‌شود.
همچنین، برای دریافت درگاه پرداخت اینترنتی (IPG) از بانک‌ها، داشتن اینماد الزامی است. بنابراین، حسابدار برای راه‌اندازی فرآیندهای فروش آنلاین و اتصال سیستم حسابداری به درگاه پرداخت، به تکمیل شدن فرآیند اینماد وابسته است.
کارکردهای اصلی:
- ثبت‌نام و احراز هویت صاحبان کسب‌وکار آنلاین.
- بررسی صلاحیت و قانونی بودن فعالیت فروشگاه.
- اعطای نماد اعتماد الکترونیکی (از یک ستاره تا پنج ستاره).
- ایجاد بستری برای ثبت شکایات مصرف‌کنندگان از فروشگاه‌های آنلاین.
۷. سامانه سجام (sejam.ir)
این سامانه چیست؟ «سجام» مخفف «سامانه جامع اطلاعات مشتریان» و پورتال رسمی سازمان بورس و اوراق بهادار به آدرس sejam.ir است. این سامانه، پایگاه داده مرکزی و یکپارچه‌ای است که اطلاعات هویتی، ارتباطی و بانکی تمامی فعالان بازار سرمایه (سهامداران) در آن ثبت و احراز هویت می‌شود.
چرا برای حسابداران اهمیت دارد؟ اهمیت این سامانه برای حسابداران دو جنبه دارد:
- حسابداری شرکت‌های سرمایه‌گذاری: اگر شرکتی که حسابدار در آن مشغول است، قصد سرمایه‌گذاری در بورس و خرید و فروش سهام را داشته باشد (به عنوان یک شخص حقوقی)، باید آن شرکت در سامانه سجام ثبت‌نام و احراز هویت شود. مدیریت این فرآیند و اطمینان از صحت اطلاعات حقوقی و بانکی شرکت در سجام، بر عهده واحد مالی و اداری است.
- امور سهامداران (در شرکت‌های بورسی): در شرکت‌های پذیرفته شده در بورس، حسابداران مالی یا مسئولین امور سهام، برای پرداخت سود سهام (DPS) به سهامداران، از اطلاعات حساب بانکی ثبت شده آن‌ها در سجام استفاده می‌کنند. سجام فرآیند پرداخت سود را متمرکز و تسهیل کرده است.
کارکردهای اصلی:
- ثبت‌نام و احراز هویت یکباره (الکترونیکی و حضوری) برای تمام فعالان بازار سرمایه.
- ایجاد پروفایل واحد برای هر سرمایه‌گذار (حقیقی و حقوقی).
- بستر اصلی برای پرداخت متمرکز سود سهام و سایر مطالبات.
۸. سایت کدال (codal.ir)
این سامانه چیست؟ «کدال» به آدرس codal.ir، «سامانه اطلاع‌رسانی ناشران» و مهم‌ترین ابزار شفافیت در بازار بورس ایران است. تمامی شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران و فرابورس ایران موظفند کلیه اطلاعات مالی، گزارش‌ها و تصمیمات مهم خود را از طریق این سامانه به اطلاع عموم سرمایه‌گذاران برسانند.
چرا برای حسابداران اهمیت دارد؟ این سامانه، مهم‌ترین ابزار کاری برای حسابداران مالی و مدیران مالی در شرکت‌های بورسی است. وظیفه تهیه، تنظیم و انتشار گزارش‌های زیر در کدال، مستقیماً بر عهده تیم حسابداری و مالی شرکت است:
- صورت‌های مالی میان‌دوره‌ای ۳، ۶ و ۹ ماهه (حسابرسی شده و نشده).
- صورت‌های مالی پایان سال (حسابرسی شده).
- گزارش تفسیری مدیریت.
- گزارش فعالیت ماهانه (میزان تولید، فروش و نرخ‌ها).
- اطلاعات بااهمیت گروه الف و ب (مانند برگزاری مجمع، تصمیم به افزایش سرمایه، تغییر در مدیریت، انعقاد قراردادهای مهم).
همچنین، حسابدارانی که در حوزه تحلیل‌گری مالی و سرمایه‌گذاری فعالیت می‌کنند، از کدال به عنوان منبع اصلی دریافت داده‌های خام برای تحلیل و ارزش‌گذاری سهام شرکت‌ها استفاده می‌کنند.
کارکردهای اصلی:
- انتشار رسمی صورت‌های مالی و گزارش‌های دوره‌ای شرکت‌های بورسی.
- افشای فوری اطلاعات بااهمیت مؤثر بر قیمت سهام.
- تضمین شفافیت و دسترسی عادلانه به اطلاعات برای همه سرمایه‌گذاران.
۹. سامانه ثبت برند (ipm.ssaa.ir)
این سامانه چیست؟ این سامانه بخشی از «مرکز مالکیت معنوی» قوه قضائیه به آدرس ipm.ssaa.ir است و پورتال رسمی ثبت دارایی‌های فکری مانند علائم تجاری (برند)، اختراعات و طرح‌های صنعتی محسوب می‌شود.
چرا برای حسابداران اهمیت دارد؟ از دیدگاه حسابداری، «برند» یا «علامت تجاری» یک دارایی نامشهود بسیار ارزشمند برای شرکت محسوب می‌شود. زمانی که یک شرکت هزینه‌هایی را برای ثبت و توسعه برند خود متحمل می‌شود، حسابدار باید این هزینه‌ها را به درستی در دفاتر ثبت کند (یا به عنوان هزینه دوره یا به عنوان بهای تمام شده دارایی نامشهود، بسته به استانداردهای حسابداری).
مهم‌تر از آن، در فرآیندهای ارزش‌گذاری شرکت، ادغام و تملیک یا دریافت وام‌های کلان، ارزش برند به عنوان بخشی از دارایی‌های شرکت ارزیابی می‌شود. حسابدار باید از وضعیت قانونی و ثبت رسمی برند در این سامانه آگاه باشد تا بتواند گزارش‌های دقیقی در مورد دارایی‌های نامشهود شرکت ارائه دهد.
کارکردهای اصلی:
- استعلام قابلیت ثبت یک علامت تجاری.
- ثبت درخواست آنلاین برای ثبت برند یا اختراع.
- پرداخت هزینه‌های قانونی مربوطه.
- پیگیری وضعیت پرونده و دریافت گواهی ثبت.
۱۰. سامانه چکاوک (Chakavak)
این سامانه چیست؟ «چکاوک» (سامانه انتقال تصویر چک) یک سیستم زیرساختی و بین بانکی است که توسط بانک مرکزی و در کنار سامانه صیاد ارائه می‌شود. این سامانه، فرآیند سنتی و فیزیکی واگذاری چک‌های بین بانکی را حذف کرده و آن را با انتقال تصویر چک جایگزین کرده است.
چرا برای حسابداران اهمیت دارد؟ حسابداران به طور مستقیم وارد سامانه چکاوک نمی‌شوند (این سامانه در اختیار بانک‌هاست)، اما درک عملکرد آن برای حسابداران، به ویژه خزانه‌داران، حیاتی است. تا پیش از چکاوک، وصول یک چک بین بانکی (مثلاً چک بانک ملت در بانک صادرات) ممکن بود روزها طول بکشد. اما به لطف چکاوک، زمانی که حسابدار یک چک را برای «واگذاری» (خواباندن به حساب) به بانک می‌برد، بانک تصویر چک را اسکن کرده و به صورت الکترونیکی برای بانک صادرکننده ارسال می‌کند.
درک این فرآیند به حسابدار کمک می‌کند تا مدیریت نقدینگی دقیق‌تری داشته باشد. او می‌داند که چک‌های واگذار شده (چک‌های دیگران) معمولاً ظرف ۲۴ ساعت کاری (یک روز کاری) وصول شده و در حساب شرکت می‌نشیند، که این امر پیش‌بینی جریان ورودی نقدینگی را بسیار قابل اعتمادتر کرده است.
کارکردهای اصلی:
- پردازش و تسویه الکترونیکی چک‌های بین بانکی.
- کاهش زمان وصول چک (از چند روز به یک روز کاری).
- افزایش امنیت و کاهش ریسک‌های ناشی از حمل‌ونقل فیزیکی چک‌ها.
جمع‌بندی
همانطور که مشاهده شد، دامنه وظایف و مسئولیت‌های یک حسابدار بسیار گسترده‌تر از گذشته و عمیقاً با فناوری اطلاعات و سامانه‌های دولتی در هم تنیده شده است. از ثبت قانونی شرکت و برند، تا مدیریت روزمره چک‌های صیادی، رسیدگی به امور کارکنان در سامانه‌های روابط کار، پرداخت قبوض مالیاتی، و انتشار گزارش‌های شفاف بورسی در کدال؛ همگی بخشی از سامانه‌های مهم برای حسابداران هستند. تسلط بر این ابزارهای دیجیتال یک ضرورت اساسی برای انجام صحیح وظایف، رعایت قوانین و ارائه خدمات مشاوره‌ای به مدیریت سازمان است.
در پایان باید اشاره کنیم که خرید نرم افزار حسابداری در کنار تمامی این ابزارها از اهمیت زیادی برخوردار است. اگر نیاز به اطلاعات بیشتری در مورد نرم افزار حسابداری داشتید، با شماره 81022222 تماس بگیرید تا در اسرع وقت اطلاعات لازم را در اختیار شما قرار دهیم.
نسیم طهرانی
من عاشق محتوا هستم و هر روز تلاش می‌کنم بین حساب و کتاب و دنیای واژه‌ها یک گفت‌وگوی جذاب شکل بدهم.