مالیات تکلیفی چیست و چند درصد است؟ [انواع + مشمولین]

مالیات تکلیفی نوعی مالیات بر درآمد است که  فردی به‌جز خود مودی باید آن را به سازمان امور مالیاتی پرداخت کند. در واقع، وظیفه کسر و واریز این مالیات، بر عهده شخصی است که باید درآمد مودی را به او بپردازد. در ادامه انواع مالیات تکلیفی، جرائم عدم پرداخت این مالیات و راهکاری را برای محاسبه آن بررسی خواهیم کرد. اگر طبق قانون مالیات مستقیم، موظف به پرداخت مالیات  تکلیفی هستید، برای این که مشمول جریمه‌های سنگین مالیاتی نشوید، ادامه این مطلب را از دست ندهید.

مالیات تکلیفی چیست؟ پرداخت مالیات توسط شخصی به جز مودی

طبق قانون، همه افراد حقیقی و حقوقی موظف به پرداخت مالیات هستند. مالیات تکلیفی نوعی مالیات مستقیم است که برخی از افراد مشمول پرداخت آن می‌شوند. این مالیات به درآمد اشخاص تعلق می‌گیرد؛ ما فرد دیگری باید آن را به سازمان امور مالیاتی کشور پرداخت کند.
به‌عنوان مثال، یکی از انواع مالیات تکلیفی، مالیات حقوق است؛ این مالیات از حقوق کارگر کسر می‌شود؛ ولی وظیفه پر کردن اظهارنامه مالیاتی و پرداخت مالیات بر عهده شخص کارفرما خواهد بود.

انواع مالیات تکلیفی؛ چه کسانی موظف به پرداخت مالیات تکلیفی هستند؟

مالیات تکلیفی انواع مختلفی دارد که هرکدام شامل گروه‌های مختلفی از اشخاص حقیقی و حقوقی می‌شود. هر فرد برای مشاهدۀ سوابق و بدهی مالیاتی خود و برای دریافت کد مالیاتی با کد ملی به  سامانۀ مودیان به آدرس my.tax.gov.ir مراجعه کند. در ادامه انواع مالیات تکلیفی در قانون مالیات مستقیم و افرادی که موظف به پرداخت این نوع از مالیات هستند را بررسی می‌کنیم.

انواع مالیات تکلیفی	ماده قانونی	مهلت پرداخت
اجاره املاک	مالیات تکلیفی موضوع تبصره ۹ ماده ۵۳	زمان تحقق درآمد (معمولاً ماهیانه)
حقوق	ماده ۸۶	پایان ماه بعد از پرداخت حقوق
مضاربه	ماده ۱۰۲	زمان تحقق درآمد
حق‌الوکاله	تبصره ۲ ماده ۱۰۳	زمان تحقق درآمد
اشخاص خارجی مقیم خارج از ایران	مالیات تکلیفی ماده ۱۰۷	پایان ماه بعد از پرداخت
مؤسسات بیمه اتکایی خارجی	تبصره ۵ ماده ۱۰۹	زمان تخصیص حق بیمه بنام بیمه‌گر اتکایی خارجی
مالیات پیمانکاری	مالیات تکلیفی ماده ۱۰۴ (حذف شده)	پیش از پرداخت حق الزحمه
مدیران تصفیه	ماده ۱۱۶	۶ ماه از تاریخ ثبت انحلال
منافع بلافصل اموال	ماده ۱۲۳	پرداخت منافع هر سال در سال بعد
نقل و انتقال سهام	تبصره ۱ ماده ۱۴۳	قبل از انتقال سهام
حق واگذاری محل	تبصره ۲ ماده ۱۸۷	زمان پرداخت وجوه به ذینفع
پزشکان و دندانپزشکان برای کار در مراکز درمانی	قانون بودجه سالانه	زمان تحقق درآمد
ارزش افزوده	ماده ۱۷ قانون دائمی و ماده ۲۰ قانون موقت	یک ماه پس از انقضای هر فصل

مالیات حقوق؛ یکی از شناخته‌شده‌ترین انواع مالیات تکلیفی

یکی از شناخته‌شده‌ترین انواع مالیات تکلیفی، مالیات حقوق است. در این حالت کارفرما موظف است هنگام محاسبه حقوق و دستمزد، مالیات حقوق کارگران را حساب کرده و بعد از کسر از حقوق آن‌ها، در موعد مقرر مالیات را به سازمان امور مالیاتی کشور پرداخت کند.
طبق قانون، کارفرمایان واسطه بین دولت و کارکنان هستند و عرضه‌کنندگان خدمت در پرداخت مستقیم مالیات حقوق نقشی ندارند. از طرفی دیگر، اگر کارفرما موظف به پرداخت مالیات ارزش افزوده باشد، شخصا باید اظهارنامه مالیاتی مربوطه را پر کرده و در موعد مقرر نسبت به ارسال و پرداخت مبلغ مالیات به سازمان امور مالیاتی کشور اقدام کند.

مالیات اجاره ملک؛ پیچیده‌ترین نوع مالیات‌های تکلیفی

یکی دیگر از انواع مالیات از نوع تکلیفی، مالیات اجاره املاک است. طبق تبصره ۹ ماده ۵۳ قانون مالیات مستقیم، کلیه اشخاص حقوقی که ملکی را برای محل فعالیت خود اجاره کرده‌اند، باید مالیات بر درآمد حاصل از اجاره ملک موجر (صاحب ملک) را هر ماه به سازمان امور مالیاتی پرداخت کنند و رسید پرداخت را به صاحب ملک تحویل دهند.
نکته‌ای که باید در نظر داشت، این است که این مالیات صرفا زمانی از نوع تکلیفی خواهد بود که مستأجر شخص حقوقی باشد. اگر شخصی حقیقی ملکی را اجاره کند، صاحب ملک (موجر) موظف است ماهانه مالیات بر درآمد اجاره پرداخت کند. باتوجه‌به پیچیدگی‌های خاصی که محاسبه مالیات از نوع تکلیفی دارد، برای جلوگیری از بروز خطا در محاسبات می‌توان از نرم‌افزارهای حسابداری پیشرفته کمک گرفت؛ قیمت نرم افزار حسابداری در مقابل تسهیلاتی که برای یک مجموعه به همراه دارد، بسیار مقرون‌به‌صرفه است.

مالیات حق‌الوکاله؛ پرداخت بخشی از مبلغ قرارداد توسط وکیل به سازمان امور مالیاتی

در مالیات حق‌الوکاله، اگر موکل یکی از نهادهای دولتی باشد (مانند وزارتخانه‌ها، مؤسسات دولتی، شرکت‌های دولتی، شهرداری‌ها و مؤسسات وابسته به دولت و شهرداری ها) موظف است مالیات تکلیفی حق‌الوکاله را پرداخت کند. در این شرایط، موکل باید ۵ درصد از کل مبلغ قرارداد را به‌عنوان مالیات به سازمان امور مالیاتی کشور پرداخت کند.

مالیات مضاربه؛ نوعی از مالیات تکلیفی بر اساس میزان سود حاصله از فعالیت اقتصادی

در مضاربه که نوعی قرارداد بین دو طرف است، یک طرف معامله موظف به تامین سرمایه نقدی خواهد بود(مالک) و طرف دیگر باید در ازای دریافت وجه، طرف مقابل را در سود حاصل از تجارت شریک کند. به موجب این قانون، تکلیف پرداخت مالیات شخص تامین‌کننده سرمایه بر عهده شخصی خواهد بود که وجه نقد را دریافت کرده است (عامل یا مضارب). طبق ماده ۱۰۱ قانون مالیات های مستقیم، درصورتی‌که طرف صاحب سرمایه بانک باشد، مضارب مسئولیتی بابت پرداخت مالیات نخواهد داشت.

مالیات تکلیفی قراردادها و مضاربه؛ یکی از مصادیق مالیات تکلیفی در قانون مالیات مستقیم

سایر مصادیق مالیات تکلیفی در قانون مالیات مستقیم و ماده‌های قانونی مربوط به آن شامل موارد زیر می‌شود:

• مالیات بر درآمد اشخاص حقیقی و حقوقی مقیم خارج از کشور: ماده ۱۰۷ ق.م.م
• مالیات بر درآمد بیمه‌گر اتکایی خارجی: تبصره ۵ ماده ۱۰۹ ق.م.م
• تکلیف مدیران تصفیه اشخاص حقوقی: ماده ۱۱۶ ق.م.م
• منافع بلاعوض اموال: ماده ۱۲۳ ق.م.م
• مالیات بر نقل و انتقال سهام: تبصره ۱ ماده ۱۴۳ ق.م.م
• مالیات بر درآمد حق واگذاری محل: تبصره ۲ ماده ۱۸۷ ق.م.م
• مالیات تکلیفی پزشکان و دندان‌پزشکان برای کار مراکز درمانی: قانون بودجه سالانه
• مالیات ارزش افزوده: ماده ۱۷ قانون دائمی و ۲۰ قانون موقت

درصد مالیات تکلیفی و نحوه محاسبه آن در هر کدام از موارد نام‌برده‌شده با یکدیگر متفاوت است. در ادامه قانون کلی محاسبه مالیات از نوع تکلیفی را بررسی خواهیم کرد.

نحوه محاسبه مالیات تکلیفی؛ مالیات تکلیفی چند درصد است؟

یکی از سوالاتی که بسیاری از افراد می‌پرسند، این است که مالیات تکلیفی چند درصد است؟ در پاسخ باید گفت که نحوه محاسبه مالیات تکلیفی و درصد آن برای افراد مختلف، متفاوت در نظر گرفته می‌شود. در واقع قانون‌گذار برای هر کدام از انواع مالیات تکلیفی، میزان مشخصی را برای اشخاص حقیقی و حقوقی در نظر گرفته است. برای محاسبه دقیق مالیات از نوع تکلیفی به کارفرمایان و افرادی که موظف به پرداخت این مالیات هستند، توصیه می‌کنیم که از مشاوران مالیاتی حرفه‌ای کمک بگیرند. کمک گرفتن از تخصص مشاوران مالیاتی در این زمینه، بروز خطا در محاسبه مبلغ مالیات را تا حدود بسیاری کاهش می‌دهد.

جریمه عدم پرداخت مالیات تکلیفی چیست؟

طبق قانون، کلیه اشخاص حقیقی یا حقوقی که موظف به پرداخت مالیات مودیان هستند، در صورت عدم پرداخت مالیات مشمول جرایم مالیاتی خواهند شد. این جریمه معادل ۱۰ درصد مبلغ مالیات پرداخت‌نشده خواهد بود و به ازای هر ماه دیرکرد پرداخت جریمه، ۲.۵ درصد به این مبلغ اضافه می‌شود.
فردی که موظف به کسر و پرداخت مالیات مودی است، حتی اگر مالیات را از مبلغی که به مودی پرداخته است کسر نکرده باشد، موظف است مالیات را به سازمان امور مالیاتی پرداخت کند. در برخی از شرایط خاص اگر سازمان امور مالیاتی از شخص خاطی شکایت کند، ممکن است او به ۶ ماه تا ۲ سال حبس تعزیری نیز محکوم شود.

نحوه پرداخت مالیات تکلیفی به چه صورت است؟

روش پرداخت مالیات تکلیفی برای گروه‌های مختلف، متفاوت است. برای برخی از این گروه‌ها سامانه‌های آنلاین وجود دارد و برخی از گروه‌های دیگر باید برای پرداخت مالیات با در دست داشتن اسناد و مدارک به اداره مالیات مراجعه کنند. بعد از مراجعه به نزدیک‌ترین اداره مالیاتی، با دریافت فیش مربوطه می‌توان اقدامات لازم به‌منظور پرداخت مالیات تکلیفی را انجام داد.

برای محاسبه مالیات تکلیفی از مشاوران مالیاتی کمک بگیرید!

در این مطلب درباره مالیات تکلیفی صحبت کردیم و به افرادی که مشمول پرداخت این نوع مالیات هستند، اشاره‌ای داشتیم. محاسبۀ مقدار دقیق مالیات تکلیفی می‌تواند پیچیده باشد و با خطا و اشتباه همراه شود. پیشنهاد ما استفاده کردن از نرم‌افزار حسابداری است؛ چون از بروز خطا در محاسبه این نوع مالیات به‌طورکامل جلوگیری می‌کند. اگر سوالی دربارۀ کار با این نرم‌افزار دارید با شمارۀ 81022222 تماس بگیرید. همچنین اگر مساله‌ای دربارۀ مالیات تکلیفی و مسائل مربوط در ذهن دارید، در قسمت نظرات با ما به اشتراک بگذارید تا کارشناسان سپیدار سیستم در اسرع وقت به سوال شما پاسخ دهند.

سوالات متداول

---

1.مالیات تکلیفی چیست؟

مالیات تکلیفی به نوعی از مالیات گفته می‌شود که پرداخت آن بر عهده شخصی به جز مودی مالیاتی اصلی است؛ مانند مالیات حقوق کارمندان که از حقوق آن‌ها کسر شده و توسط کارفرما پرداخت می‌شود.

۲. مالیات تکلیفی چند درصد است؟

درصد مالیات تکلیفی برای کسب‌وکارهای مختلف با یکدیگر متفاوت است. به‌عنوان مثال، درصد این مالیات در مالیات حق‌الوکاله ۵ درصد کل قرارداد و مالیات نقل و انتقال املاک ۵ درصد در نظر گرفته می‌شود.

۳. مالیات تکلیفی اجاره چیست؟

درصورتی‌که شخصی حقوقی ملکی را برای محل فعالیت خود اجاره کند، ملزم به پرداخت بخشی از درآمد خود به‌عنوان مالیات تکلیفی به موجر خواهد بود.

۴. نحوه پرداخت مالیات تکلیفی به چه صورت است؟

برخی از گروه‌ها برای پرداخت مالیات تکلیفی می‌توانند به صورت آنلاین اقدام کرده و برخی از افراد باید به صورت حضوری به نزدیک‌ترین اداره مالیاتی مراجعه کنند.

۵. مالیات تکلیفی اجاره به عهده کیست؟

تنها اگر مستاجر شخص حقوقی باشد، باید مالیات تکلیفی اجاره را پرداخت کند.

۶. مالیات تکلیفی مضاربه چیست؟

مالیاتی است که به سهم سود صاحب سرمایه (مالک) تعلق می‌گیرد و پرداخت آن بر عهدۀ فردی است که سرمایه را دریافت کرده است (عامل یا مضارب).