مشمولین قانون تامین اجتماعی مطابق قانون کار از چند نوع مرخصی اعم از استحقاقی، زایمان، ازدواج، حج و غیره بهره‌مند می‌گردند. یکی از چالش برانگیزترین نوع مرخصی‌ها مرخصی استعلاجی است که بسیاری از کارفرمایان و کارکنان ابهامات زیادی همچون نحوه استفاده از این مرخصی، میزان مرخصی استعلاجی در سال، وظایف کارفرما و کارگر طی مدت مرخصی و سایر موارد در سر دارند. در این مقاله به بررسی شرایط و نحوه استفاده از مرخصی استعلاجی خواهیم پرداخت. در واقع قانون مرخصی استعلاجی همان راه نجات کارگران و کارفرمایان است. سوال اصلی اینجاست که شرایط گرفتن مرخصی استعلاجی چیست و چه کمکی به کارگر میکند؟ در ادامه این مقاله با ما همراه باشید تا به همه سوالاتتان راجع به مرخصی استعلاجی پاسخ دهیم.
قسمت ۱۷۴: انواع مرخصی در قانون کار را بشناسید
منظور از مرخصی استعلاجی چیست؟
قبل از ورود به جزییات مرخصی استعلاجی بهتر است با تعریف این نوع مرخصی و مفاهیم مربوط به آن آشنا شویم. مطابق بند 7 ماده 2 قانون تامین اجتماعی بیماری، وضع غیر عادی جسمی یا روحی است که انجام خدمات درمانی را ایجاب میکند یا موجب عدم توانایی موقت اشتغال به کار می‌شود یا اینکه موجب هر دو به شکل همزمان می‌گردد. همچنین در بند 8 حادثه به این صورت تعریف شده است: حادثه از لحاظ این قانون اتفاقی پیش‌بینی نشده که تحت تاثیر عامل یا عوامل خارجی در اثر عمل یا اتفاق ناگهانی رخ می‌دهد و موجب صدماتی بر جسم یا روان بیمه شده می‌گردد.
مرخصی استعلاجی زمانی است که کارگر جهت بازیابی سلامتی جسمی و روانی خود در ایام بیماری نیاز دارد تا شرایط بازگشت به کار در شرایط عادی برای او مهیا شود. همچنین در صورت بروز حادثه کارگر می‌توان از ایام مرخصی استعلاجی استفاده کند تا توان خود برای برگشت به کار را بازیابی کند. در واقع در نتیجه آسیب‌های جسمی و روحی وارده به کارگر امکان استفاده از مرخصی استعلاجی را خواهد داشت.
در قانون کار انواع مرخصی برای کارگران در نظر گرفته شده است. مرخصی استعلاجی را می‌توانیم یکی از مهم‌ترین مرخصی‌ها بدانیم. استعلاجی یعنی چه؟ در صورتی که نیروی کار دچار بیماری یا حادثه ناگواری شود که او را از انجام کار باز دارد، مرخصی استعلاجی کاربرد پیدا میکند. با گرفتن مرخصی استعلاجی فرد میتواند تا پایان دوره بیماری خود به استراحت بپردازد و بعد از بازیابی کامل سلامتی به سر کار برگردد.
مرخصی استعلاجی شامل تمامی کارمندان سازمان‌های دولتی و غیردولتی و همچنین افراد تحت پوشش تامین اجتماعی می‌شود. مطلبی که ماده 59 قانون تامین اجتماعی به آن اشاره میکند این است که تمامی افراد به شرط عدم توانایی اشتغال به کار مشمول دریافت این مرخصی می‌شوند. همچنین این افراد با داشتن این دو شرط، امکان دریافت غرامت را دارند:
- افراد تحت پوشش بیمه که بر اثر حوادث ناشی از کار و غیر ناشی از کار یا بیماری تحت درمان قرار گرفته باشند.
- در صورتی که بیمه‌شدگان به سبب بیماری و طبق گواهی پزشک نیاز به مراقبت و استراحت مطلق یا بستری شدن داشته باشند از شرایط استعلاجی پزشکی برخوردار هستند. همچنین این افراد باید در تاریخ اعلام بیماری مشغول به کار بوده و یا در مرخصی استحقاقی به سر برده باشند.
نوع معمول‌تر مرخصی، مرخصی استحقاقی است که براساس آن، فرد حق دارد روزهای محدودی در ماه را با توافق کارفرما کار را ترک کند. مرخصی استعلاجی جدای از مرخصی استحقاقی است؛ اما در هر دو نوع حقوق به فرد تعلق می‌گیرد. کارفرمایان برای جلوگیری از بروز مشکلات مرتبط با نیروی انسانی می‌توانند از نرم افزار حسابداری برای محاسبه تعداد روزهای مرخصی کارکنان خود کمک بگیرند.
بیمه استعلاجی چیست؟
بیمه استعلاجی همان میزان دستمزدی است که یک فرد در طول دوران مریضی و مرخصی از نوع استعلاجی دریافت میکند. در صورت تایید سازمان بیمه، تعداد مرخصی‌های فوری استعلاجی فرد جزو سابق بازنشستگی او محسوب خواهد شد.
مرخصی استعلاجی در بارداری؛ اطمینان خاطر زنان باردار و نومادران
مادر شدن حق طبیعی همه زنان است و هیچ‌کس نباید به‌خاطر ترس از دست دادن شغل یا به خطر افتادن امنیت شغلی از این لذت دست بکشد. در همین راستا قانون تامین اجتماعی ۹ ماه مرخصی استعلاجی زایمان برای افراد باردار در نظر گرفته است.
برای دریافت این نوع مرخصی، فرد باید عکس شناسنامه خود، گواهی ولادت یا شناسنامه فرزند و گواهی پزشک مربوطه را در سایت تامین اجتماعی بارگذاری کند تا از مزایای مرخصی زایمان بهره‌مند شود.
دلایل مرخصی استعلاجی در بارداری
اگر به تشخیص پزشک مادر نیاز به استراحت در خانه داشته باشد و قادر به حضور سرکار نباشد یکی از دلایل درخواست مرخصی استعلاجی در دوران بارداری است. برخی حوادث ناگهانی مانند سقط جنین و مشکلات مرتبط با بارداری نیز از دیگر دلایل درخواست مرخصی استعلاجی بارداری است.
محاسبه حقوق و دستمزد پرسنل را به سپیدار بسپارید
ثبت اطلاعات و محاسبه حقوق کارکنان
تهیه دیسکت‌های قانونی بیمه و مالیات
تهیه و ارسال لیست مالیات حقوق
اتصال به سیستم ورود و خروج کارکنان
تهیه دیسکت پرداخت حقوق برای تمامی بانک‌ها
بررسی مرخصی استعلاجی در قانون کار و قانون تامین اجتماعی
قانون کار و قانون تامین اجتماعی با هدف کمک به رفع مشکلات احتمالی بین کارگران و کارفرمایان به وجود آمده است. بند ۷ ماده ۲ قانون تامین اجتماعی بیماری را یک وضعیت جسمی یا روحی می‌داند که مانع کار کردن فرد است. ماده ۷۴ قانون کار مدت زمان مرخصی استعلاجی را جزو سابقه کاری فرد به حساب می‌آورد و در زمان بازنشستگی نیز آن را ملاک عمل قرار می‌دهد.
بر اساس ماده ۶۲ قانون تامین اجتماعی، در زمان مرخصی استعلاجی، فرد میتواند مقدار مشخصی از حقوق و دستمزد خود را دریافت کند. نکته قابل توجه این است که باید بررسی نمود که چه افرادی مشمول دریافت غرامت و حقوق در زمان بیماری هستند. طبق ماده 59 قانون تامین اجتماعی بیمه شدگانی که تحت معالجه و یا درمان‌های توان بخشی قرار می گیرند و بنا به تشخیص سازمان تامین خدمات درمانی موقتا قادر به کار نیستند به شرط عدم اشتغال به کار و عدم دریافت مزد یا حقوق استحقاق دریافت غرامت دستمزد را با رعایت شرایط زیر خواهند داشت :
الف- بیمه شده بر اثر حوادث ناشی از کار و غیر ناشی از کار یا بیماری‌های حرفه‌ای تحت درمان قرار گرفته باشد. ب – در صورتی که بیمه شده به سبب بیماری و طبق گواهی پزشک احتیاج به استراحت مطلق یا بستری شدن داشته باشد و در تاریخ اعلام بیماری مشغول به کار بوده و یا در مرخصی استحقاقی باشد. البته که این کار به ارائه مدارکی مانند گواهی پزشک معتمد و دفتر تامین اجتماعی نیاز دارد. کارفرمایان برای محاسبه حقوق کارکنان خود در شرایط مختلف می‌توانند از نرم افزار حقوق و دستمزد استفاده کنند.
محاسبه مرخصی استعلاجی در قانون کار
مبلغ مرخصی استعلاجی کمتر از 3 روز توسط کارفرما پرداخت می‌شود و مبلغ بالای 3 روز توسط سازمان تامین اجتماعی پرداخت خواهد شد. یعنی اگر یک فرد تا 3 روز مرخصی استعلاجی بگیرد حقوق او را شرکت پرداخت خواهد کرد اما برای مدت زمان بیشتر از این طرف مطالبه، سازمان تامین اجتماعی است.
مادن 62 قانون تامین اجتماعی
قانون 62 تامین اجتماعی (قانون استعلاجی تامین اجتماعی) در مورد مدت پرداخت غرامت دستمزد ایام بیماری و مقدار آن است. از جمله مواردی که مرتبط با این ماده قابل استناد است:
· غرامت دستمزد به موجب تشخیص سازمان تامین اجتماعی از روز اول و در صورت بستری نشدن بیمار در بیمارستان از روز چهارم پرداخت خواهد شد.
· تا زمانی‌که فرد بیمه شده به تشخیص سازمان تامین اجتماعی خدمات درمانی قادر به کار کردن نباشد، ادامه خواهد یافت.
· اگر بیمه شده دارای همسر، فرزند یا پدر و مادر تحت تکفل باشد، به میزان 75% آخرین حقوق پرداخت می‌شود.
· اگر سازمان تامین خدمات درمانی، بیمه شده را برای معالجه به شهرستان دیگری اعزام کند و درمان را سرپایی انجام دهد علاوه بر غرامت دستمزد متعلق، معادل 100% غرامت دستمزد روزانه هم بابت هزینه هر روز اقامت او پرداخت خواهد شد.
حتی اگر بنابر تشخیص پزشک معالج نیاز به همراه هم باشد، علاوه بر مخارج مسافرت، معادل 50% حقوق یا دستمزد بیمه‌شده به همراه بیمار از سوی سازمان پرداخت خواهد شد.
برای دانلود فایل pdf قانون اجتماعی کلیک کنید.
مرخصی استعلاجی چند روز است؟
همه افراد مشمول قانون کار می‌توانند در صورت نیاز از مرخصی استعلاجی استفاده کنند. در قانون کار، هیچ محدودیتی برای تعداد روزهای مرخصی استعلاجی در نظر گرفته نشده است. در صورتی که فرد در هر نوبت به کمتر از ۷ روز استراحت نیاز داشته باشد یا تعداد روزهای مرخصی کمتر از ۱۵ روز در سال باشد، فقط تایید پزشک معالج کفایت میکند؛ اما برای دریافت مرخصی استعلاجی بین ۱۵ تا ۶۰ روز به تایید پزشک معتمد تامین اجتماعی نیاز خواهید داشت. در شرایط حادتر که فرد به بیش از ۶۰ روز استراحت نیاز دارد، شورای پزشکی تامین اجتماعی در مورد آن تصمیم‌گیری خواهد کرد.
حقوق و مزایا در مرخصی استعلاجی به چه صورت است؟
حالا که دانستیم مرخصی استعلاجی چیست، بهتر است به بررسی حقوق و مزایای آن بپردازیم. اگر مرخصی استعلاجی کمتر از یک سال طول بکشد، فرد از حقوق و مزایایی مانند حقوق ثابت، فوق‌العاده‌های مستمر، کمک‌هزینه‌های عائله‌مندی و اولاد و همچنین فوق‌العاده مناطق محروم برخوردار می‌شود.
در صورتی که میزان مرخصی استعلاجی از یک سال فراتر رود، حقوق و مزایای فرد فقط به پرداخت حقوق ثابت، فوق‌العاده ایثارگری و همچنین کمک‌هزینه اولاد محدود می‌شود. محاسبه حقوق و مزایا در مرخصی استعلاجی با استفاده از بهترین نرم افزار حسابداری شرکتی قابل‌انجام است.
پرداخت حقوق مرخصی استعلاجی به عهده کیست؟
همه افراد به‌ازای کاری که انجام می‌دهند، پول دریافت می‌کنند؛ بنابراین درصورتی که فرد قادر به انجام کار نباشد، کارفرما موظف به پرداخت حقوق نیست. در چنین شرایطی سازمان تامین اجتماعی وظیفه پرداخت حقوق افراد را به عهده می‌گیرد.
ماده‌های متعددی برای پرداخت حقوق در قانون مرخصی وزارت کار آمده است که تاحدودی از دشواری روزهای بیماری کارگران می‌کاهد. برای مدت زمان کمتر از 3 روز پرداخت حقوق استعلاجی با کارفرماست و در صورتی که فرد به بیشتر از سه روز مرخصی استعلاجی نیاز داشته باشد، حقوق مرخصی استعلاجی توسط سازمان تامین اجتماعی پرداخت خواهد شد.
نحوه پرداخت مرخصی استعلاجی نیز به این صورت است که اگر فرد دارای همسر و یا پدر و مادر باشد و تکفل آن‌ها را برعهده داشته باشد، سه چهارم مزد او پرداخت خواهد شد. در غیر اینصورت دو سوم آخرین مزد یا حقوق روزانه برای او درنظر گرفته می‌شود.
لازم به ذکر است که شخص بیمه شده فاقد تکفل افراد دیگر که با هزینه سازمان تامین خدمات درمانی بستری شده باشد، حقوقی ذکر شده برای او معادل یک دوم آخرین مزد یا حقوق روزانه است.
میزان حقوق مرخصی استعلاجی تامین اجتماعی چگونه محاسبه می‌شود؟
مهم‌ترین شرطی که برای پرداخت حقوق مرخصی استعلاجی وجود دارد این است که فرد تحت بیمه در طول مدت بیماری و استفاده از مرخصی سرکار نباشد. همچنین در این ایام مزد یا حقوقی دریافت نکند. باتوجه‌به یکسان نبودن مبلغ پرداختی همه نیروهای کار، حقوق مرخصی استعلاجی نیز برای افراد مختلف یکسان نیست. ماده ۶۲ قانون تامین اجتماعی به چگونگی محاسبه میزان حقوق در مرخصی استعلاجی می‌پردازد که حالت‌های مختلف آن عبارت‌اند از:
- همه افراد تحت پوشش بیمه که همسر، فرزند یا پدر و مادرشان تحت تکفل آن‌ها هستند، سه‌چهارم آخرین حقوق یا دستمزد روزانه خود را دریافت خواهند کرد.
- افراد بیمه‌شده‌ای که همسر، فرزند یا والدینشان تحت تکفل آن‌ها نیستند، دو سوم آخرین مزد یا حقوق روزانه خود را خواهند گرفت.
- فرد بیمه‌شده غیرمتکلفی که با هزینه سازمان تامین خدمات درمانی بستری شود، در صورت گرفتن مرخصی استعلاجی، یک‌دوم آخرین حقوق یا مزد روزانه خود را دریافت خواهد کرد.
- درصورتی که فرد بیمه‌شده با وجود بیماری در بیمارستان بستری نشود، غرامت دستمزد او از روز چهارم محاسبه و به او پرداخت خواهد شد.
هرچند تامین اجتماعی حقوق فرد بیمار را پرداخت میکند، اما کارفرما میتواند به‌صورت دلخواه بخشی از حقوق فرد را به او بپردازد.
البته فرمول محاسبه مزد جمع کل دریافتی بیمه شده که به ماخذ آن حق بیمه دریافت شده است در آخرین 90 روز قبل از شروع بیماری تقسیم بر نود مشروط بر اینکه غرامت دستمزد این مبلغ از غرامت دستمزدی که به حداقل مزد کارگر عادی تعلق می گیرد کمتر نباشد. در صورتی که بیمه شده دریافت کننده کارمزد ظرف سه ماه مذکور مدتی از غرامت دستمزد استفاده کرده باشد متوسط دستمزدی که مبنای محاسبه غرامت دستمزد مذکور قرار گرفته است به منزله دستمزد روزانه ایام بیماری تلقی و در محاسبه منظور خواهد شد.
مراحل دریافت مرخصی استعلاجی
بیمه شدگانی که شرایط فوق را داشته باشند برای دریافت غرامت دستمزد ایام بیماری ابتدا باید گواهی پزشکی مرخصی استعلاجی خود را به شعبه تامین اجتماعی ارائه کنند. سپس در مرحله بعدی گواهی مرخصی پزشکی بر حسب مدت استراحت بیمه شده توسط مراجع مربوطه تایید می‌شوند.
یعنی در حالت کلی مدت زمان مرخصی استعلاجی برای کارمندان 3 روز است. برای موارد حاد که طولانی‌تر از این زمان باشد، افراد باید مطابق دسته‌بندی زیر مدارک را به تامین اجتماعی ارائه دهند و طرف حساب آن‌ها برای حقوق و مزایا، به جای کارفرما، سازمان تامین اجتماعی است.
میزان استراحت فرد به سه دسته تقسیم می‌شود:
چنانچه مدت استراحت بیمه شده در هر نوبت از 7 روز بیشتر نباشد یا در طول سال 15 روز یا کمتر باشد تایید آن توسط پزشک معالج کافی خواهد بود.
در صورتی که مدت استراحت بیش از 15 روز در سال و کمتر از 60 روز باشد، باید به تایید پزشک معتمد سازمان برسد.
در صورتی که مدت استراحت بیمه شده از 60 روز و بیشتر در سال باشد، باید به تایید شورای پزشکی تامین اجتماعی برسد.
میزان غرامت دستمزد ایام بیماری بیمه شدگان بر اساس آخرین مزد یا حقوق روزانه آنان پیش از وقوع بیماری محاسبه می‌شود. برای دریافت این نوع غرامت بیمه شده باید اصل دفترچه درمانی و گواهی پزشکی معتبر را به شعبه سازمان تامین اجتماعی ارائه کند.
در چه صورتی حقوق مرخصی استعلاجی به فرد پرداخت نمی‌شود؟
اگر فرد بیمه‌شده دارای یکی از این سه شرط باشد بابت مرخصی استعلاجی حقوقی دریافت نخواهد کرد:
- انجام عمل زیبایی
- دریافت حقوق و مزد خود در دوران بیماری
- بیمه شده به طور کلی از کارافتاده باشد
اگر کارفرما با مرخصی استعلاجی موافقت نکند، چه کنیم؟
پرداخت حقوق در زمان مرخصی استعلاجی به عهده کارفرما نیست. بنابراین هیچ کارفرمایی حق مخالفت با مرخصی استعلاجی را ندارد. در صورت تایید پزشک معتمد یا شورای پزشکی تامین اجتماعی، فرد هیچ نیازی به تایید کارفرما برای مرخصی را ندارد. قبول نکردن مرخصی استعلاجی توسط کارفرما خلاف قانون است و از طریق سازمان تامین اجتماعی می‌توانید برای دریافت این نوع از مرخصی اقدام کنید.
گرفتن تایید از سازمان تامین اجتماعی؛ تنها راه مقابله با مخالفت کارفرمایان با مرخصی استعلاجی
مبلغ استراحت پزشکی تامین اجتماعی
مبلغ استراحت پزشکی تامین اجتماعی به افراد بستگی به نوع تایید سازمان تامین اجتماعی دارد. در برخی موارد که مرخصی استعلاجی برای جبران و درمان حوادث ناشی از کار باشد، سازمان تامین اجتماعی 100% حقوق را به‌عنوان مبلغ استراحت پزشکی به افراد پرداخت میکند. در برخی موارد نیز امکان دارد این مقدار به 75% حقوق کاهش پیدا کند.
نمونه نامه استعلاجی پزشکی
نامه استعلاجی پزشک متنی کوتاه است که پزشک بر روی فاکتور یا نسخه‌های خود می‌نویسد و در پایان آن را مهر و امضای میکند.
عموما در داخل متن نامه استعلاجی پزشک باید چند مورد را حتما لحاظ کند:
· نام و نام‌خانوادگی متقاضی
· دلیل نیاز به استراحت
· مدت زمان استراحت به روز و تاریخ
متن ماده 74 قانون کار مدت مرخصی استعلاجی
متن ماده 74 قانون کار می‌گوید که مدت زمان مرخصی از نوع استعلاجی یا پزشکی با تایید سازمان تامین اجتماعی جزء سوابق کار و بازنشستگی افراد محسوب خواهد شد.
نرم‌افزار حسابداری سپیدار؛ همراه شرکت‌ها
در این مقاله به بررسی مرخصی استعلاجی و حقوق و مزایای آن پرداختیم. دریافت مرخصی برای کارکنان یکی از چالش‌برانگیزترین اتفاقاتی است که همه افراد می‌توانند آن را تجربه کنند. سیستم حسابداری سپیدار سیستم با محاسبه دقیق تعداد روزهای مرخصی و حقوق و مزایای فرد، بخش بزرگی از مشکلات میان کارگران و کارفرمایان را حل میکند.
شرکت سپیدار سیستم بیش از ۱۰ سال تجربه حضور در شرکت‌های مختلف ایرانی دارد و رضایت مشتریان فراوانی را جلب کرده است. برای دریافت مشاوره و خرید نرم‌افزاری متناسب با نیازهای سازمان خود همین حالا با شماره تلفن 02181022222 تماس بگیرید.
سوالات متداول
مرخصی استعلاجی در قانون کار چند روز است؟
در قانون کار، هیچ محدودیتی برای تعداد روزهای مرخصی استعلاجی در نظر گرفته نشده است. اما در حالت کلی، سه روز مرخصی استعلاجی در سال برای افراد از طریق کارفرما قابل درخواست است. برای موارد خارج از این، در صورتی که فرد در هر نوبت به کمتر از ۷ روز استراحت نیاز داشته باشد یا تعداد روزهای مرخصی کمتر از ۱۵ روز در سال باشد، فقط تایید پزشک معالج کفایت میکند؛ اما برای دریافت مرخصی استعلاجی بین ۱۵ تا ۶۰ روز به تایید پزشک معتمد تامین اجتماعی نیاز خواهید داشت.
اگر کارفرما با مرخصی استعلاجی موافقت نکند، چه کنیم؟
پرداخت حقوق در زمان مرخصی استعلاجی به عهده کارفرما نیست. بنابراین هیچ کارفرمایی حق مخالفت با مرخصی استعلاجی را ندارد. در صورت تایید پزشک معتمد یا شورای پزشکی تامین اجتماعی، فرد هیچ نیازی به تایید کارفرما برای مرخصی را ندارد. قبول نکردن مرخصی استعلاجی توسط کارفرما خلاف قانون است و از طریق سازمان تامین اجتماعی می‌توانید برای دریافت این نوع از مرخصی اقدام کنید. گرفتن تایید از سازمان تامین اجتماعی، تنها راه مقابله با مخالفت کارفرمایان با مرخصی استعلاجی است.
حقوق یک ماه استراحت پزشکی 1404 چقدر است؟
حقوق استراحت پزشکی برابر با آخرین حقوق فرد متقاضی است.
تاریخ واریز استعلاجی تامین اجتماعی چه زمانی است؟
زمان واریز استعلاجی تامین اجتماعی یا غرامت 10 الی 15 روز بعد از ارسال لیست بیمه توسط سازمان است.
پرداخت سه روز مرخصی استعلاجی توسط کارفرما تا چند بار در سال تکلیف شده است؟
پرداخت سهروز مرخصی استعلاجی تا 1 بار در سال تکلیف شده و نیروی کار تنها یک بار و به مدت سه روز میتواند از مرخصی استعلاجی استفاده کند و بابت آن از کارفرما حقوق دریافت کند.
ماده 74 قانون کار مدت مرخصی استعلاجی چقدر است؟
مقدار مرخصی استعلاجی قانونی هر فرد 3 روز در سال است مقادیر بیشتر از این نیاز به تایید پزشک معتمد داد. بر طبق ماده 74 قانون کار نیز مدت زمانی که متقاضی مرخصی استعلاجی گرفته است (سه روز) جزو سابقه کاری او محسوب
عیدی و سنوات در زمان مرخصی استعلاجی بر عهده کیست؟
برای 3 روز مرخصی استعلاجی مطابق قانون پرداخت حقوق، عیدی و سنوات مانند قبل به عهده شرکت است؛ یعنی مرخصی استعلاجی فرد مانند مرخصی استحقاقی در نظر گرفته می‌شود.