در نظام حقوقی ایران، مرور زمان به زمان تعیین‌شده‌ای گفته می‌شود که بعد از گذشتن آن تاریخ، تعقیب شخص و مساله قانونی متوقف شده و دیگر اجرا نخواهد شد؛ حالا مرور زمان با رویکرد مالیاتی به صورت دیگری تعریف می‌شود که در ادامه آن را بررسی خواهیم کرد. اگر قصد دارید تعریف دقیقی از مرور زمان جرایم مالیاتی داشته باشید، توصیه می‌کنیم ادامه این مقاله را از دست ندهید. در ادامه جزئیات ماده ۲۷۷ قانون مالیاتهای مستقیم که مربوط به مرور زمان مالیاتی است را به‌طورکامل بررسی خواهیم کرد. اگر به هر طریقی مودی مالیاتی یا حسابدار یک مجموعه هستید، با اختصاص دادن چند دقیقه کوتاه برای خواندن این مطلب، از حقوق مالیاتی خود در قانون آگاه شوید.
مرور زمان مالیاتی چیست؟ توضیح یک قانون مهم
مرور زمان مالیاتی به معنای گذشت مدت زمانی است که پس از انقضای تاریخ آن، اظهار نامه مالیاتی مودی موردبررسی قرار نمی‌گیرد. در واقع با گذشتن مدت مرور زمان مالیاتی، سازمان امور مالیاتی کشور دیگر نمی‌تواند برای اخذ مالیات از مودی اقدام کند. به بیان ساده‌تر، بعد از سپری شدن مرور زمان مالیاتی، مساله حقوقی اثر قانونی خود را از دست می‌دهد. مرور زمان جرایم مالیاتی در مالیاتهای مختلف با یکدیگر متفاوت است و بعد از گذشت زمانی مشخص، دریافت مطالبات مالیاتی یا جرایم مالیاتی از اشخاص حقیقی و حقوقی توسط سازمان امور مالیاتی ممنوع می‌شود.
ماده 157 قانون مالیاتهای مستقیم درباره مرور زمان جرایم مالیاتی
به موجب ماده 157 قانون مالیاتهای مستقیم: «مودیان مالیاتی که در موعد مقرر از تسلیم اظهارنامه منبع درآمد و ارسال آن در سامانه مودیان مالیاتی خودداری کرده‌اند یا اصولا طبق مقررات این قانون مکلف به تسلیم اظهارنامه در سررسید پرداخت مالیات نیستند، مرور زمان جرایم مالیاتی ۵ سال از تاریخ سررسید پرداخت مالیات خواهد بود.» بعد از گذشتن ۵ سال مذکور، مالیات متعلق قابل‌مطالبه نخواهد بود؛ مگر این که ظرف این مدت درآمد مودی تعیین و برگ تشخیص مالیات صادر و حداکثر ظرف ۳ ماه پس از انقضای ۵ سال مذکور برگ تشخیص صادره به مودی ابلاغ شود.
مرور زمان جرایم مالیاتی در انواع مالیات‌ها
از ماده 157 قانون مالیاتهای مستقیم اینگونه استنباط می‌شود که آخرین مهلت مطالبه مالیات بر درآمد، حداکثر ۵ سال و ۳ ماه از تاریخ سررسید پرداخت مالیات خواهد بود؛ البته باید این موضوع را در نظر داشت که تاریخ سررسید پرداخت انواع مالیات متفاوت است. مودیان مالیاتی می‌توانند برای مشاهده اظهارنامه مالیاتی، موعد مقرر تسلیم اظهارنامه مالیاتی و سررسید پرداخت مالیات بر درآمد به سامانه مودیان مراجعه کنند. به دلیل اهمیت این موضوع، در ادامه سررسیدهای پرداخت تعیین‌شده انواع مالیات بر درآمد که مهم‌ترین عامل در محاسبه مرور زمان جرایم مالیاتی به شمار می‌رود را بررسی خواهیم کرد.
مرور زمان مالیات حقوق؛ بررسی ماده ۸۶ قانون مالیاتهای مستقیم
به موجب ماده ۸۶ قانون مالیاتهای مستقیم، کارفرمایان هنگام پرداخت حقوق موظف‌اند مالیات متعلق به کارمندان را طبق مقررات ماده ۸۵ این قانون محاسبه کرده و بعد از کسر از حقوق، نهایتا تا پایان ماه بعد پرداخت کنند؛ بنابراین مبنای محاسبه تاریخ مرور زمان مالیات حقوق و دستمزد، تاریخ مذکور خواهد بود.
به عنوان مثال سررسید پرداخت مالیات حقوق فروردین ۱۴۰۲ تا پایان اردیبهشت سال ۱۴۰۲ خواهد بود؛ بر همین اساس، مرور زمان مالیات حقوق در چنین شرایطی از ابتدای شهریور ۱۴۰۷ است. مدیران سازمان‌ها می‌توانند با تهیه یک برنامه حسابداری ابری حرفه‌ای مانند سپیدار سیستم، نسبت به محاسبه دقیق مالیات حقوق اقدام کنند تا برای پرداخت مالیات در موعد مقرر با چالشی مواجه نشوند.
مرور زمان مالیات بر درآمد اشخاص حقوقی؛ بررسی ماده ۱۱۰ قانون مالیاتهای مستقیم
به موجب ماده ۱۱۰ قانون مالیاتهای مستقیم، اشخاص حقوقی موظف‌اند اظهارنامه، ترازنامه، صورتحساب معاملات فصلی و حساب سود و زیان متکی به دفاتر و اسناد و مدارک خود را حداکثر تا ۴ ماه پس از سال مالیاتی به اداره امور مالیاتی تسلیم کرده و مالیات تعیین‌شده را پرداخت کنند؛ بنابراین مبنای محاسبه مرور زمان جرایم مالیاتی مربوط به مالیات بر درآمد اشخاص حقوقی، تاریخ مذکور است.
مرور زمان مالیاتی ارزش افزوده؛ موضوعی پیچیده با وضعیت نامشخص
به موجب ماده ۲۱ قانون مالیات بر ارزش افزوده، مودیان مالیاتی موظف‌اند که اظهارنامه هر دوره مالیاتی را حداکثر ظرف ۱۵ روز از تاریخ انقضا هر دوره به ترتیب مقرر به سازمان امور مالیاتی تسلیم کنند؛ همچنین، این افراد باید مالیات هر دوره را پس از کسر مالیات‌هایی که طبق مقررات این قانون پرداخت کرده‌اند و قابل‌کسر است، در مهلت مقرر پرداخت کنند.
در قانون مالیات ارزش افزوده، ارجاعی به ماده 157 قانون مالیاتهای مستقیم نشده است. علاوه‌بر این، در متن ماده 157 قانون مالیاتهای مستقیم، مرور زمان جرایم مالیاتی به‌طورخاص صرفا به مالیات بر درآمد اشاره دارد؛ بنابراین می‌توان اینطور برداشت کرد که مرور زمان مالیاتی ارزش افزوده موضوعیت ندارد. بااین‌حال، در ماده ۳۴ قانون مالیات بر ارزش افزوده، مهلت نگهداری از دفاتر، صورتحساب‌ها، فرم‌های مربوط به مالیات بر ارزش افزوده، ماشین‌های صندوق و سایر وسایل، ۱۰ سال بعد از سال مالی مربوطه است. به‌طورکلی، بهتر است قانون‌گذار با شفافیت بیشتری به تعیین مرور زمان مالیاتی ارزش افزوده بپردازد و اصلاحاتی را در قانون مربوطه انجام دهد. به همین دلیل می‌توان گفت که قانون مرور زمان جرایم مالیاتی مشمول مالیات ارزش افزوده نیست و مالیات ارزش افزوده از شمول قاعده مرور زمان خارج است.
مرور زمان مالیات بر درآمد مشاغل؛ ماده ۱۰۰ قانون مالیاتهای مستقیم
به موجب ماده ۱۰۰ قانون مالیاتهای مستقیم، دارندگان مشاغل موظف‌اند که اظهارنامه مالیاتی مربوط به فعالیت‌های شغلی خود در طی ۱ سال را جمع‌آوری کرده و تا آخر خردادماه سال بعد به سازمان امور مالیاتی کشور تسلیم کرده و نسبت به پرداخت مالیات مربوطه اقدام کنند؛ بنابراین مبنای تعیین تاریخ مرور زمان جرایم مالیاتی مربوط به درآمد مشاغل تاریخ مذکور خواهد بود.
مواردی که مشمول قانون مرور زمان نمی‌شوند
در قوانین مربوط به مالیات، موارد مختلفی تعیین شده‌اند که از قانون مرور زمان جرایم مالیاتی پیروی نمی‌کنند. یکی از این موارد، مالیات مربوط به دارایی شخصی افراد است. دارایی‌های شخصی افراد در هر زمان قابل‌ردیابی بوده و کارشناسان سازمان امور مالیاتی می‌توانند نسبت به دریافت مالیات از آن‌ها اقدام کنند. همچنین، مالیات بر درآمد حاصل از خرید، فروش یا اجاره املاک نیز مشمول قانون مرور زمان نمی‌شوند.
علاوه‌بر این، مرور زمان مالیاتی برای مالیات ارزش افزوده نیز قابل‌پیاده‌سازی نیست؛ بااین‌حال، پیش‌تر توضیحات کامل‌تری را درباره مرور زمان مالیاتی ارزش افزوده را به شما ارائه دادیم.
بررسی دلایل مهم وجود قانون مرور زمان مالیاتی
برای داشتن درک بهتر از دلایل وجود قانون مرور زمان جرایم مالیاتی، اینطور تصور کنید که هیچ کدام از پرونده‌های مالیاتی هرگز کاملا بسته نشوند؛ در چنین شرایطی مودیان مالیاتی مجبورند همه مدارک مربوطه را تا سال‌ها نزد خود نگه‌دارند! با در نظر داشتن این شرایط، به‌منظور برقراری نظم عمومی، از بین رفتن شواهد، قرائن و مدارک، عدم نگهداری افراد در وضعیت هشدار و الزام به نگهداری مدارک و مستندات، قانون مرور زمان مالیاتی اجرا می‌شود.
علاوه‌بر این، گاهی اوقات امکان شناسایی مودی اصلی بعد از گذشت چند سال وجود ندارد؛ در چنین شرایطی، درصورتی‌که به هر دلیلی مالیات از غیرمودی مطالبه شده باشد، پس از تایید مراتب توسط هیات حل اختلاف مالیاتی، مطالبه مالیات از غیرمودی در هر مرحله‌ای که باشد، متوقف خواهد شد. در این صورت، اداره مالیات موظف است بدون در نظر گرفتن مرور زمان، ظرف یک سال از تاریخ صدور رای هیات مزبور مالیات متعلق را از مودی واقعی دریافت کند؛ در غیر این صورت، مالیات مشمول قانون مرور زمان خواهد شد و نیازی به پرداخت آن نیست.
مرور زمان جرایم مالیاتی؛ قانونی تاثیرگذار در پیش‌برد مسائل مالی کشور
در این مطلب درباره مرور زمان جرایم مالیاتی صحبت کردیم. به موجب این قانون، بعد از گذشت مدت زمانی مشخص، پیگیری پرونده‌های مالیاتی و اخذ مالیات از مودیان توسط سازمان امور مالیاتی کشور انجام نمی‌شود. این قانون در نظم بخشیدن به امور مالیاتی در کشور بسیار تاثیرگذار است.
اگر سوالی درباره این قانون و مسائل پیرامون آن دارید، حتما در بخش نظرات دیدگاه خود را با ما به اشتراک بگذارید تا کارشناسان سپیدار سیستم در اسرع وقت پاسخ شما را بدهند.