آموزش مالیات بر ارث، صفر تا صد قوانین مالیات ارث

---

یکی از انواع مالیات در کشور، مالیات بر ارث است. این مالیات کمی پیچیده و آمیخته با اصطلاحات حقوقی است. پیش از هر چیز باید بگوییم که درست است که مسائل حقوقی، کمی پیچیده و دشوار به نظر می‌رسند. اما اگر با ما در ادامه این مطلب همراه باشید با آموزش مالیات بر ارث به زبان ساده، شما را در فهم و استفاده از این قوانین مالیاتی یاری خواهیم کرد.

آشنایی با انواع مالیات؛ مالیات مستقیم و غیرمستقیم

قبل از اینکه بخواهیم به آموزش مالیات بر ارث یا مالیات ارث بپردازیم بد نیست بدانیم که اصلاً مالیات چیست؟ به زبان ساده، مالیات، هزینه‌ای است که دولت‌ها برای تامین منافع اقتصادی و هزینه‌های عمومی خود از مالیات‌دهندگان دریافت می‌کنند. بر این اساس تمامی افراد حقوقی و حقیقی، در شرایطی ملزم به پرداخت مالیات هستند. در این میان خود مالیات به دو نوع مستقیم و غیرمستقیم تقسیم‌بندی می‌شود که مالیات بر ارث از نوع مستقیم آن است.

مالیات بر ارث چیست و این مالیات چگونه از وراث دریافت می‌شود؟

شاید یکی از مهم‌تریم سئوالاتی که وارثان دارند این است که مالیات بر ارث چقدر است؟ و قانون مالیات بر ارث در مورد آنها چه تصمیمی می‌گیرد. همچنین ممکن است شما بپرسید برای 1 میلیارد ارث چقدر مالیات حساب میشود و یا میزان مالیات بر ارث چند درصد است. مالیات بر ارث مالیاتی است که به تمام اموال منقول و غیرمنقول متوفی تعلق می‌گیرد. بر این اساس اگر ورثه بخواهند که ماترک به جا مانده از متوفی را میان خود تقسیم کنند، ابتدا باید مالیات آنها را بپردازند. اما دولت چگونه مالیات بر ارث را از وراث دریافت می‌کند؟ دولت برای دریافت مالیات از مودیان مالیاتی از اظهارنامه‌ها بهره می‌گیرد. حال این اظهارنامه می‌تواند نظیر اظهارنامه ارزش افزوده برای دریافت مالیات غیرمستقیم مورد استفاده قرار بگیرد و یا برای محاسبه مالیات بر ارث از ورثه دریافت شود.

لازم به ذکر است اظهارنامه ماترک متوفی باید تا یکسال پس از فوت او، توسط وراث تهیه و به اداره مالیاتی مربوطه تحویل داده شود.

در صورتی که وراث، این اظهارنامه را در زمان تعیین شده به شعبه مالیاتی تسلیم کنند، هزینه‌های کفن و دفن و دیون متوفی از ارث، کسر شده و باقی اموال پس از دریافت مالیات بر ارث، بین وراث تقسیم می‌شوند. در غیر این صورت، پس از اتمام این زمان، به هنگام انتقال اموال به وراث، مالیات بدون کسر هزینه‌های کفن و دفن و غیره از آنها دریافت خواهد شد.

مالیات بر ارث ملک چگونه محاسبه می‌شود؟

در پاسخ به این سوال که مالیات بر ارث زمین چند درصد است باید این نکات را مدنظر داشته باشید:
برای ملک مسکونی 7.5% ارزش معاملاتی، برای ملک تجاری و اداری 3% ارزش روز و برای باغ، زمین کشاورزی و اراضی بایر 7.5% ارزش معاملاتی محاسبه می‌شود. ارزش معاملاتی قیمتی است که در دفترچه مخصوصی توسط سازمان امور مالیاتی برای مناطق مختلف تهران و شهرستان‌ها منتشر می‌شود. قیمت‌های مندرج در دفترچه ارزش معاملاتی به مراتب از قیمت واقعی ملک کمتر است. اما در خصوص املاک تجاری و اداری ارزش گذاری ملک توسط کارشناس اداره امور مالیاتی و بر اساس ارزش واقعی در تاریخ روز تعیین می‌شود.

چند سئوال مهم :
تکلیف فیش حج متوقی چه می‌شود؟

وراث می‌توانند به عنوان ارث تقسیم کنند و می‌توانند در صورت رضایت همه ورثه برای متوفی خود کسی را به حج بفرستند مشروط بر این که سهم صغیر را بپردازند. امکان رفتن یکی از وراث هم با توافق همگی وجود دارد.

مالیات بر ارث مغازه چطور محاسبه می‌شود؟

ماده 34 مالیات بر ارث چیست؟

اشخاص زیر مجاز نیستند قبل از أخذ گواهی پرداخت مالیات مربوط موضوع این قانون، اموال ودارایی‌های متوفی را به وراث تسلیم کنند و یا به نام آنها ثبت و یا معاملاتی راجع به اموال و دارایی‌های مزبور انجام دهند:

۱– بانک‌ها و سایر موسسات مالی و اعتباری، شرکت‌ها، موسسات، نهادهای عمومی غیردولتی و سایر اشخاص حقوقی دولتی و غیر دولتی که وجوه نقد یا سفته یا جواهر و یا هر نوع مال دیگر از متوفی نزد خود دارند.

۲– ادارات ثبت اسناد و املاک موقعی که مال غیر منقول را به اسم وراث ثبت می‌نمایند.

۳– دفاتر اسناد رسمی موقعی که می‌خواهند تقسیم‌نامه یا هر نوع معامله وراث راجع به اموال و دارایی‌های متوفی را ثبت نمایند.

۴– شرکت‌هایی که متوفی در آنها مالک سهام یا سهم الشرکه است.

۵– شرکت‌های کارگزاری، صندوق‌های سرمایه‌گذاری و سایر نهادهای مالی

۶– صندوق‌های دادگستری و صندوق‌های ادارات ثبت اسناد و املاک کشور

اشخاص مذکور در بندهای یادشده (به‌استثنای اشخاص موضوع بندهای(۲) و (۶) این ماده و اشخاص موضوع بندهای(۱) و (۲) ماده(۲) این قانون) در صورت تخلف علاوه بر اینکه تا معادل ارزش مال مشمول وراث نسبت به پرداخت مالیات و جرائم متعلق مسوولیت تضامنی دارند، مشمول جریمه‌ای به میزان دو برابر مالیات متعلق نیز خواهند بود. در مورد بانک‌ها، شرکت‌ها و موسسات دولتی، متخلف و شرکاء و معاونان وی در تخلف نیز مسوولیت تضامنی خواهند داشت.

محاکم دادگستری، ادارات اجرای احکام دادگستری، ادارات ثبت اسناد و املاک کشور، سازمان اوقاف و امور خیریه و اداره سرپرستی صغار و محجورین، صندوق‌های دادگستری، صندوق‌های ادارات ثبت اسناد و املاک کشور و اشخاص موضوع بندهای(۱) و (۲) ماده(۲) این قانون در صورتی که در حیطه وظایف قانونی خود حکمی را در خصوص اموال و دارایی‌های متوفی صادر یا اجراء نمایند، موظفند رونوشت یا تصویر آن حکم را ظرف مهلت ده روز حسب مورد پس از صدور یا اجراء به سازمان امور مالیاتی کشور ارسال کنند.

کارکنان مقصر کلیه اشخاص حقوقی مذکور، در صورت عدم ارسال حکم یا عدم أخذ مفاصای مالیاتی، علاوه بر مجازات مربوط به تخلفات اداری و قانونی دستگاه مربوط به خود، مکلف به پرداخت جزای نقدی معادل دو برابر خسارت وارده به دولت با اقامه دعوی از طرف سازمان امور مالیاتی کشور به موجب حکم مراجع قضائی ذی ربط خواهند بود. این حکم در مورد شرکا و معاونان متخلفان مذکور نیز مجری است.

مالیات بر ارث خودرو

خودرو در دسته اموال منقول متوفی قرار دارد. برای محاسبه میزان مالیات بر ارث ماشین، تاریخ فوت و طبقه وراث حائز اهمیت است. با توجه به تغییر قوانین مالیتی ارث در سال 95، اگر تاریخ فوت متوفی بعد از سال 95 باشد، ورثه مشمول قانون جدید هستند. همچنین برای متوفای سال 94 به ماقبل، وراث مشمول قانون قدیم می‌شوند. در ادامه جدول نرخ مالیات بر ارث اتومبیل را مشاهده می‌کنید:

مالیات بر ارث خودرو	ورثه طبقه اول	ورثه طبقه دوم	ورثه طبقه سوم
برای مشمولین قانون جدید	2%	4%	8%
برای مشمولین قانون قدیم	35%	45%	65%

طبقه وراث چیست و نحوه تعیین نرخ مالیات بر ارث چگونه است؟

آموزش مالیات بر ارث را با بررسی این نکته آغاز می‌کنیم که اصولاً ارث به چه کسانی تعلق می‌گیرد؟ بر اساس قانون جدید مالیات بر ارث که از سال 1395 در کشور اجرا می‌شود، وراث با توجه به نسبتی که با متوفی دارند، طبقه‌بندی می‌شوند. در این طبقه‌بندی که در ماده 862 قانون مدنی به آن اشاره شده است، سه طبقه به شرح زیر وجود دارد:

• طبقه اول: پدر، مادر، شوهر، زن، اولاد و اولاد اولاد
• طبقه دوم: اجداد، خواهر و برادر و اولاد آنها
• طبقه سوم: عمو، عمه، خاله، دایی و اولاد آنها

این نوع طبقه‌بندی به این خاطر انجام شده است که میزان مالیات تعلق گرفته به ارث هر فرد، با توجه به اینکه در کدام طبقه وراث قرار دارد، متفاوت است. به طور مثال وراث طبقه اول می‌توانند پس از پرداخت 3 درصد مالیات، سپرده‌های مجاز بانکی متوفی را به خود انتقال دهند. در حالی که این میزان برای وراث طبقه سوم، 12 درصد یعنی 4 برابر مالیات بر ارث وراث طبقه اول است. برای مشاهده سایر درصد‌های مالیاتی به انواع ماترک که وراث با توجه به طبقه خویشاوندی خود ملزم به پرداخت آن هستند، می‌توانید از جدول زیر کمک بگیرید.

جدول مالیات بر ارث سال 1402

	سپرده‌های مجاز بانکی	سهام بورسی	سهام غیربورسی	سایر اموال/ حق امتیاز	املاک	حق واگذاری و سرقفلی	وسایل نقلیه
وارث طبقه 1	3 درصد	0.75 درصد	6 درصد	10 درصد	7.5 درصد	3 درصد	2 درصد
وارث طبقه 2	6 درصد	1.5 درصد	12 درصد	20 درصد	15 درصد	6 درصد	4 درصد
وارث طبقه 3	12 درصد	3 درصد	24 درصد	40 درصد	30 درصد	12 درصد	8 درصد

* نکته مهم: در انحصار وراثت، ورثه قرار گرفته در طبقه اول به سایر وراث تقدم دارند. به عبارت دیگر در صورتی که حتی یک نفر از طبقات فوقانی در قید حیات باشد، ارث به وراث طبقات دیگر تعلق نمی‌گیرد.

• مالیات ورثه ای املاک مسکونی بر اساس ارزش معاملاتی آن محاسبه می‌شود. به طور خلاصه ارزش معاملاتی املاک، دفترچه‌ای است که سالانه از طرف سازمان امور مالیاتی کشور منتشر می‌شود. در دفترچه ارزش معاملاتی، قیمت املاک مناطق مختلف تهران و شهرستان‌ها تعیین شده است. قیمت‌های مندرج در دفترچه ارزش معاملاتی به مراتب از قیمت واقعی املاک کمتر است.
• مالیات ورثه املاک تجاری و اداری بر اساس ارزش روز (ارزش واقعی) محاسبه می‌گردد.
• مالیات ورثه باغ، املاک زراعی و اراضی بایر، مشابه املاک مسکونی بر اساس ارزش معاملاتی آن‌ها محاسبه می‌شود.
• نرخ مالیات ورثه سایر وسایل نقلیه موتوری زمینی، هوایی و دریایی نیز دقیقاً مشابه خودرو است.

نحوه محاسبه ارزش دارایی‌های متوفی

یکی دیگر از مواردی که باید در آموزش مالیات بر ارث مورد توجه قرار بگیرد، نحوه محاسبه ارزش دارایی‌های متوفی و مالیات متوفی است. جالب است بدانید که در قانون قدیم، مالیات ارث، پس از اظهار کلیه اموال متوفی در اظهارنامه مربوطه، برای همه اموال و به صورت یکجا محاسبه می‌شد. در نتیجه وراث مکلف بودند برای انتقال اموال به خود، اغلب هزینه قابل توجهی را به عنوان مالیات بر ارث بپردازند.

در حالی در قانون جدید، الزامی برای تعیین تکلیف تمام دارایی‌ها به صورت یکجا وجود ندارد. در نتیجه وراث می‌توانند تنها بخشی از اموال را در زمان‌های مشخص به خود منتقل نمایند و تعیین تکلیف سایر دارایی‌ها را به وقت دیگری موکول کنند. همچنین لازم به ذکر است که ارزش دارایی‌ها با توجه به قیمت روز آنها محاسبه می‌شود. بر این اساس تعلل در روند انحصار وراثت به امید کاهش مالیات بر ارث، بی‌معنا است.

مالیات بر ارث در ایران؛ قانون جدید و قدیم آن

بدیهی است که قانون مالیات بر ارث با قوانینی که بر اساس آنها، مالیات شرکت‌ ها محاسبه می‌شود، تفاوت دارد. اما جالب است بدانید این قانون حتی در خصوص نحوه محاسبه مالیات بر ارث ماترک متوفیان قبل از سال 95 و بعد از آن نیز متفاوت است. به عبارت دیگر قانون جدید مالیات بر ارث، در خصوص اموال کسانی که بعد از تاریخ یکم فرودین ماه 1395 فوت شده‌اند، اعمال می‌گردد. این قانون نسبت به قانون قدیم، اصلاحاتی داشته است که جزئیات آن در تاریخ  31 تیر ماه سال 1394 به تصویب رسیده است.

مهمترین تفاوت‌های قانون جدید و قدیم مالیات بر ارث

مهمترین نکته در آموزش مالیات بر ارث، آگاهی از تفاوت‌های قوانین جدید و قدیم (قبل از سال 95) در این خصوص است و اینکه مقدار مالیات بر ارث چقدر است. مهمترین تفاوت‌های قانون قدیم و جدید، در رابطه با نحوه اظهار ماترک به صورت یکجا و تک به تک است که در همین مطلب به جزئیات آن اشاره کردیم. همچنین محاسبه ارزش دارایی‌ها که به قیمت روز و بدون توجه به تاریخ فوت متوفی محاسبه می‌شود نیز از جمله دیگر مشخصه‌های قانون جدید است.

این قانون همچنین در مواردی نظیر افزایش زمان ارائه اظهارنامه از شش ماه به یک سال از تاریخ فوت متوفی به منظور کسر هزینه‌های کفن و دفن و تغییر نرخ مالیات بر ارث با توجه به طبقه وراث، با قانون پیشین خود تفاوت دارد.

تفاوت‌ها	قبل از 95	نرخ مالیاتی	بعد از 95	نرخ مالیاتی
معافیت	هر نفر 3 میلیون تومان	–	–	–
سپرده بانکی	معاف	صفر	مشمول	3 درصد
سهام شرکت‌های بورسی	50 درصد معاف	35 درصد	مشمول	وراث طبقه اول 0.75 درصد و وراث طبقه دوم و سوم به ترتیب 1.5 و 3 درصد
سهام شرکت‌های غیربورسی	40 درصد معاف	35 درصد	مشمول	وراث طبقه اول 6 درصد و وراث طبقه دوم و سوم به ترتیب 12 و 24 درصد
جریمه عدم تسلیم اظهارنامه	دارد	10 درصد	دارد	10 درصد
جریمه تاخیر پرداخت مالیات	دارد	2.5 درصد	ندارد	–
نوع اظهارنامه	همه ماترک با هم	–	هر یک از اقلام ماترک جداگانه	–
حصر وراثت	پیش شرط: تسلیم اظهارنامه	گواهی	پیش شرط: گواهی حصر وارثت	–
نرخ مالیات املاک	35 درصد	–	7.5 درصد	–
نرخ مالیات سرقفلی	35 درصد	–	3 درصد	–
نرخ مالیات سپرده بانکی	صفر	–	3 درصد	–
سایر	35 درصد	–	10 درصد	–

قانون جدید همچنین دفاتر اسناد رسمی و نهادهای مالی را موکلف می‌کند که قبل از دریافت گواهی پرداخت مالیات بر ارث، از هرگونه تسلیم دارایی متوفی به ورثه آن خودداری کنند. لازم به ذکر است تخلف نهادها و وراث در این خصوص، مشمول جریمه‌ای به ارزش دو برابر مالیات بر ارث تخصیص داده شده بر ماترک خواهد بود.

بر همین اساس اموال و دارایی‌­هایی که در نتیجه فوت شخص به وراث طبقه اول انتقال می‌یابد، به شرح زیر مشمول مالیات می­‌شوند:

سپرده های بانکی، اوراق مشارکت و سایر اوراق بهادار و سودهای متعلق به آنها و همچنین سود سهام و سهم الشرکه که تا تاریخ ثبت انتقال به نام وراث و یا پرداخت و تحویل به آن‌ها	3%
سهام و حق تقدم آن‌ها	یک و نیم برابر مالیات وضع شده برای نقل و انتقال سهام و حق تقدم سهام( در حال حاضر مالیات نقل و انتقال سهام و حق تقدم برابر 4% است)
حق الامتیاز و سایر اموال و حقوق مالی که در بند­های مذکور به آن‌ها تصریح نشده است	10%
انواع وسیله نقلیه موتوری، زمینی، دریایی و هوایی	2%
اموال متوفای ایرانی که در خارج از کشور واقع شده است	پس از کسر مالیات بر ارث توسط دولت خارجی، به نرخ 10% باقیمانده اموال

نکته اول: در تمامی مواردی که در جدول آمده، مالیات بر اساس ارزش روز در تاریخ تحویل یا ثبت انتقال به نام وراث محاسبه می‌شود.

ماده 17  تبصره 2  : مالیات­‌های مذکور در جدول بالا برای وراث طبقه دوم و سوم به ترتیب دو و چهار برابر خواهد بود.

ماده  17 تبصره 3: در صورتی که متوفی و وراث تبعه خارجی باشند، اموال و دارایی‌های متوفی که در ایران واقع است، مشمول مالیات به نرخ وراثت طبقه اول است.

ماده 17 تبصره 5: حقوق ناشی از عقود اجاره به شرط تملیک با بانک ها و سایر نهادهای مالی و اعتباری، نسبت به عرصه و اعیان املاک بر اساس ارزش معاملاتی در تاریخ ثبت انتقال به نام وراث محاسبه خواهد شد.

نحوه پرداخت مالیات بر ارث و معافیت‌های مالیاتی در این خصوص

امروزه برنامه‌های مختلفی توسط شرکت‌های حسابداری و مالیاتی به عموم مردم ارائه می‌شود که می‌تواند به آنها در محاسبه هزینه‌ها کمک به‌سزایی نماید. به طور مثال نرم افزار محاسبه حقوق و دستمزد از جمله این برنامه‌های کاربردی است که به طور روزمره مورد استفاده قرار می‌گیرد. با این حال نحوه محاسبه مالیات بر ارث، کمی متفاوت است و بهتر است تا جای ممکن با مشورت وکلای مالیاتی صورت بگیرد.

البته در این میان خود وراث نیز می‌توانند از طریق آموزش مالیات بر ارث، اطلاعاتی را در این زمینه کسب کنند. به طور مثال قبل از محاسبه مالیات بر ارث بهتر است بدانید که اساساً این مالیات به چه اموالی تعلق می‌گیرد و معافیت‌های مالیاتی در این زمینه چگونه است؟

نکته: اصل ماده 26 قانون مالیات بر ارث چه می‌گوید؟ 

وراث متوفی (منفردا یا مجتمعا) یا ولی یا امین یا قیم یا نماینده قانونی آنها موظفند به منظور کسر هزینه‌های کفن و دفن در حدود عرف و عادات و واجبات مالی و عبادی در حدود قواعد شرعی و دیون محقق متوفی از ماترک موضوع ماده (17) این قانون، ظرف مدت یک سال از تاریخ فوت متوفی اظهارنامه‌ای حاوی کلیه اقلام ماترک با تعیین ارزش روز زمان فوت و تصریح مطالبات و بدهی‌ها طبق فرم نمونه مخصوصی که از طرف سازمان امور مالیاتی کشور تهیه می‌شود به انضمام مدارک زیر به اداره امور مالیاتی صلاحیتدار تسلیم نماید:
1-رونوشت یا تصویر گواهی شده اسناد مربوط به بدهی‌ها و مطالبات متوفی
2-رونوشت یا تصویر گواهی شده کلیه اوراقی که مثبت حق مالکیت متوفی نسبت به اموال و حقوق مالی است.
3-رونوشت یا تصویر گواهی شده آخرین وصیتنامه متوفی اگر وصیتنامه موجود باشد.
4-در صورتی که اظهارنامه از طرف­ وکیل یا قیم یا ولی داده شود رونوشت یا تصویر گواهی شده وکالتنامه یا قیم‌نامه
5-رونوشت یا تصویر گواهی فوت از مراجع ذی‌ربط
اداره امور مالیاتی مربوط مکلف است اظهارنامه تسلیمی در مهلت مقرر را رسیدگی و به شرح زیر اقدام کند:
الف ـ در صورتی که ارزش روز کلیه ماترک متوفی کمتر از دیون محقق متوفی، واجبات مالی و عبادی و هزینه کفن و دفن باشد، اموال و دارایی‌های متوفی مشمول مالیات موضوع ماده (17) این قانون نخواهد شد و مالیات‌های پرداختی ماده مذکور با ارائه اسناد و مدارک مثبته به پرداخت‌کننده مسترد خواهد شد.
ب ـ در صورتی که ارزش روز ماترک بیشتر از دیون محقق متوفی، واجبات مالی و عبادی و هزینه‌های کفن‌ودفن باشد، در این صورت موارد مزبور به ترتیب از ارزش روز اموال و دارایی‌های موضوع بندهای(1)، (2)، (3)، (4) و (5) ماده(17) این قانون کسر و مازاد ماترک حسب مورد به مأخذ مقرر در ماده مزبور مشمول مالیات خواهد شد و اضافه مالیات‌های پرداختی موضوع ماده(17) این قانون با ارائه اسناد و مدارک مثبته به پرداخت‌کننده مسترد خواهد شد.
ج ـ در صورتی که کل ماترک یا بخشی از آن مطابق بندهای(الف) و (ب) مشمول مالیات نباشد، اداره امور مالیاتی موظف است گواهی لازم مبنی بر بلامانع بودن ثبت یا انتقال یا پرداخت یا تحویل اموال و دارایی غیرمشمول متوفی به وراث را حسب موارد مذکور در ماده(17) این قانون به‌عنوان مراجع ذی‌ربط صادر نماید.
تبصره1ـ در صورتی که بدهی متوفی مستند به مدارک و اسناد مثبته قانونی بوده و اصالت آن مورد تأیید اداره امور مالیاتی صلاحیتدار قرار گیرد قابل کسر از ماترک خواهد بود.
تبصره2ـ آیین‌نامه اجرائی این ماده درمورد نحوه رسیدگی، ارزجرائی این ماده درمورد نحوه رسیدگی، ارزیابی اموال و دارایی‌ها و صدور گواهی توسط وزارت امور اقتصادی و دارایی تهیه می‌شود و به ‌تصویب هیأت خواهد رسید.

در این قسمت ما شما را با مراحل پرداخت مالیات بر ارث آشنا می‌کنیم:

مرحله اول: برای آغاز کار شما نیاز به گواهی انحصار وراثت دارید. پس اولین گام دریافت گواهی انحصار وراثت است. لازم به ذکر است که گواهی حصر وراثت در واقع یک مدرک قانونی است که در آن وراث متوفی و سهم‌الارث هر یک از آن‌ها به‌صورت رسمی تعیین می‌گردد. برای دریافت گواهی انحصار وراثت، وراث باید به یکی از دفاتر اسناد رسمی مراجعه کنند. فرم مخصوصی را تکمیل نموده (که به امضای 3 شاهد نیاز دارد) تا دفترخانه فرم مذکور را برای آن‌ها گواهی نماید.

پس از آن باید به همراه مدارک شناسایی و فرم گواهی شده به یکی از دفاتر خدمات قضایی مراجعه کنند تا در نهایت گواهی حصر وراثت برای آن‌ها صادر شود. انجام این مرحله در شرایط عادی حدوداً 2 ماه زمان می‌برد. بنابراین این موضوع را در تصمیم‌گیری‌های خود مدنظر داشته باشید.

برای پرداخت مالیات بر ارث به کجا مراجعه کنیم؟

مرحله دوم: این مرحله مربوط به پرداخت مالیات برارث است. پس از دریافت گواهی انحصار وراثت، وراث باید به اداره امور مالیاتی مراجعه نموده و مبلغ مالیات بر ارث را پرداخت کنند. سپس اداره مالیات به آن‌ها برگه‌ای تحت عنوان مفاصاحساب مالیات ورثه (برگه مالیات بر ارث) تحویل می‌دهد. طی نمودن این مرحله حدود یک یا 2 ماه زمان می‌برد.

مرحله سوم: هنوز کار به اتمام نرسیده است. تا اینجا مالیات ورثه اموال پرداخت شده؛ اما سند تک برگی به نام وراث صادر نشده است. تا زمانی که سند تک برگی به نام وراث صادر نشده باشد طبیعتاً امکان فروش اموال را نخواهند داشت. به همین دلیل وراث باید مجدداً به دفتر اسناد رسمی مراجعه نمایند. گواهی حصر وراثت و مفاصاحساب مالیات بر ارث را به دفترخانه تحویل دهند. دفترخانه این مدارک را به اداره ثبت پست می‌کند تا سند تک برگی به نام وراث صادر شود. در نهایت حدود 2 ماه بعد، سند تک برگی به نشانی محل سکونت وراث پست می‌گردد.

سامانه پرداخت مالیات بر ارث

سازمان امور مالیاتی کشور، در راستای توسعه خدمات الکترونیکی جهت خوداظهاری مودیان مالیاتی، سامانه تحت وب تسلیم اظهارنامه الکترونیک مالیات بر ارث را طراحی و در این سامانه قرار داده است که مودیان محترم مالیاتی پس از ثبت نام در سامانه ثبت نام الکترونیکی و دریافت نام کاربری و کلمه عبور، می‌بایست به سامانه اظهارنامه الکترونیک ارث مراجعه نموده و نسبت به تکمیل اظهارنامه و ارسال آن اقدام نمایند. آدرس این سامانه عبارت است از: https://tax.gov.ir/action/do/Show/434

وراث و یا وکیل قانونی وراث بر اساس قانون، تا یک سال پس از فوت متوفی مجاز به  ارائه و تسلیم اظهارنامه ۲۶ هستند. پس از گذشت مهلت مورد اشاره، امکان ثبت اظهارنامه فرم ۲۶ وجود نداشته و مودی فقط مجاز به ثبت و ارسال اظهارنامه فرم ۳۴ به سازمان امور مالیاتی کشور است که این امر از طریق سامانه تحت وب دریافت اظهارنامه الکترونیک ارث پوشش داده می‌شود.

تسلیم الکترونیکی اظهارنامه با استفاده از اطلاعات ثبت نام امکان‌پذیر است. بنابراین ضروری است مودیان نسبت به تکمیل اطلاعات و یا رفع ایرادات احتمالی این مرحله، از طریق سامانه ثبت نام الکترونیکی اقدام نمایند.

ارسال الکترونیکی اظهارنامه به منزله تسلیم قانونی اظهارنامه تلقی خواهد گردید و نیازی به ارائه اظهارنامه چاپ شده به اداره امور مالیاتی ذی‌ربط نخواهد بود.

مراحل تکمیل، ثبت و ارسال اظهارنامه الکترونیک ارث به شرح زیر است:

• ورود به سامانه اظهارنامه الکترونیک ارث با نام کاربری و کلمه عبور دریافت شده از سامانه ثبت نام الکترونیکی سازمان امور مالیاتی کشور
• ورود به محتوای اظهارنامه فرم ۲۶ یا ۳۴ حسب مورد
• درج اطلاعات درخواستی و ثبت آن در هر مرحله
• تأیید نهایی اطلاعات
• دریافت کد رهگیری
• چاپ اطلاعات اظهارنامه

مالیات بر ارث به چه اموالی تعلق می‌گیرد؟

به طور کلی مالیات بر ارث روی ماترک به جا مانده از متوفی در 6 دسته کلی سهام، وسایل نقلیه، اموال، املاک، امتیازات نظیر سرقفلی و حق اختراع و البته اموال خارج از ایران اعمال می‌گردد. با این وجود بخش‌هایی از ماترک که در ادامه به آنها اشاره می‌کنیم، مشمول مالیات بر ارث نیستند. از این رو به آنها معافیت‌های مالیات بر ارث می‌گویند. شایان ذکر است به جز این موارد، در قانون جدید هیچ نوع معافیتی برای وراث تعریف نشده است.

معافیت‌های مالیات بر ارث

• مطالبات مربوط به خسارت اخراج، بازخرید خدمت و مرخصی استحقاقی استفاده نشده و بیمه‌های اجتماعی
• وجوه بازنشستگی و وظیفه و پس‌انداز خدمت و مزایای پایان خدمت
• وجوه پرداختی توسط مؤسسات بیمه یا کارفرما
• اموالی که به مؤسسات دولتی وقف شده‌اند
• اثاث منزل محل سکونت متوفی
• انواع بیمه‌های عمر و زندگی
• خسارت فوت و دیه

طبق ماده 25 قانون مالیات بر ارث، وراث طبقه اول و دوم شهدای انقلاب اسلامی مشمول مالیات بر ارث نخواهند شد.

وراث متوفی یا نماینده قانونی آنها باید به منظور کسر هزینه­‌های کفن و دفن و دیون متوفی از اموال متوفی، ظرف یک سال از تاریخ فوت اظهارنامه­‌ای حاوی کلیه اقلام ماترک متوفی همراه با تعیین ارزش روز زمان فوت و مشخص کردن مطالبات و بدهی­‌ها را همراه با مدارک زیر به اداره امور مالیاتی تسلیم کنند:

• رونوشت یا تصویر گواهی شده اسناد مربوط به بدهی و مطالبات متوفی
• رونوشت یا تصویر گواهی شده کلیه اوراقی که مُثبت حق مالکیت متوفی نسبت به اموال و حقوق مالی است
• رونوشت یا تصویر گواهی شده آخرین وصیت نامه متوفی اگر وصیت نامه موجود باشد
• رونوشت یا تصویر گواهی فوت از مراجع ذی­ربط

پس از تسلیم مدارک فوق، اداره مالیات مربوطه موظف است که به شرح زیر اقدام کند:

الف- در صورتی که ارزش روز کلیه ماترک متوفی کمتر از دیون محقق متوفی، واجبات مالی و عبادی و هزینه کفن و دفن باشد، اموال و دارایی‌های متوفی مشمول مالیات موضوع ماده 17 این قانون نخواهد شد و مالیات‌های پرداختی موضوع ماده 17 این قانون با ارائه اسناد و مدارک مُثبته به پرداخت کننده مسترد خواهد شد.

ب- در صورتی که ارزش ماترک بیشتر از دیون محقق متوفی، واجبات مالی و عبادی و هزینه‌های کفن و دفن باشد، در این صورت موارد مزبور به ترتیب از ارزش روز اموال و دارایی‌ها کسر و مازاد ماترک حسب مورد به مأخذ مقرر در ماده مزبور مشمول مالیات خواهد شد و اضافه مالیات­‌های پرداختی موضوع ماده 17 این قانون با ارائه اسناد و مدارک مُثبته به پرداخت کننده مسترد خواهد شد.

ج- در صورتی که کل ماترک یا بخشی از آن مشمول مالیات نباشد، اداره امور مالیاتی موظف است گواهی لازم مبنی بر بلامانع بودن ثبت یا انتقال یا پرداخت یا تحویل اموال و دارایی غیر مشمول متوفی به وراث را حسب موارد مذکور در ماده 17 این قانون به عنوان مراجع ذیربط صادر نماید.

تبصره 1- در صورتی که بدهی متوفی مستند به مدارک و اسناد مُثبته قانونی بوده و اصالت آن مورد تأیید اداره امور مالیاتی صلاحیتدار قرار گیرد قابل کسر از ماترک خواهد بود.

تبصره 2- آیین نامه اجرایی این ماده در مورد نحوه رسیدگی، ارزیابی اموال و دارایی‌ها و صدور گواهی توسط وزارت امور اقتصادی و دارایی تهیه می‌شود و به تصویب هیات وزیران می­‌رسد.

در ادامه قانون مالیات بر ارث در ماده 33 در رابطه با نحوه اجرای این قانون توسط ماموران کنسولی ایران در خارج از کشور بیان شده که ماموران کنسولی باید ظرف سه ماه از تاریخ اطلاع از وقوع فوت اتبای ایرانی مراتب را ضمن ارسال کلیه اطلاعات در مورد ماترک آنان اعم از منقول یا غیرمنقول واقع در کشور محل ماموریت خود، با تعیین مشخصات ارزش آنها، از طریق وزارت امور خارجه به وزارت امور اقتصادی و دارایی اعلام نمایند.

در ادامه این قانون در ماده 34 ، از سازمان­‌های مشخصی خواسته شده که قبل از اخذ گواهی پرداخت مالیات بر ارث ، اموال و دارایی‌های متوفی را به وراث تسلیم نکنند و هیچ گونه معاملاتی راجع به اموال و دارایی‌های مزبور انجام ندهند. این سازمان­ها شامل موارد زیر می‌­شوند:

• بانک ها و سایر مؤسسات مالی و اعتباری، شرکت­ها، موسسات، نهادهای عمومی و غیر­دولتی و سایر اشخاص حقوقی دولتی و غیر­دولتی که وجوه نقد یا سفته یا جواهر و یا هر نوع مال دیگر از متوفی نزد خود دارند.
• ادارات ثبت اسناد و املاک موقعی که مال غیر منقول را به اسم وراث یا موصی­له ثبت می­‌نمایند.
• دفتر اسناد رسمی موقعی که می‌خواهد تقسیم نامه یا هر نوع معامله وراث راجع به اموال و دارایی‌های متوفی را ثبت نمایند.
• شرکت هایی که متوفی در آن‌ها مالک سهام یا سهم‌­الشرکه است.
• شرکت­های کارگزاری، صندوق­های سرمایه‌گذاری و سایر نهادهای مالی
• صندوق‌­های دادگستری و صندوق­های ادارات ثبت اسناد و املاک کشور

درباره مالیات بر درآمد ارث سوال دارید؟ از ما بپرسید

آموزش مالیات بر ارث و درک قوانین آن، بیشتر متکی بر میزان آگاهی وراث از قوانین مالیاتی است. همینطور نحوه محاسبه هزینه‌ها با توجه به طبقه وراث و نوع ماترک به جا مانده از متوفی نیز در این خصوص دارای اهمیت است. از این رو نمی‌توان این پروسه را با یک برنامه حسابداری یا مالیاتی به مخاطبان تعلیم داد. با این حال، ما تمام تلاش خود را به‌کار گرفتیم تا اصلی‌ترین نکات مالیات بر ارث را به زبان ساده برایتان شرح دهیم. برای کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه و رفع ابهامات خود می‌توانید سوالات مالیاتی خود را در ادامه همین مطلب از ما بپرسید.