به دلیل شرایط خاص اقتصادی، ورشکستگی، عدم تحقق اهداف و عدم تمدید زمان انقضای شرکت بسیاری از شرکتها تصمیم به انحلال می‌گیرند. نکته مهم در اینجا، عدم توجه به قوانین مالیاتی است که می‌تواند مشکلات زیادی را برای شرکت‌های در حال انحلال یا منحل شده ایجاد کند و باعث جریمه‌های مالیاتی شود. به همین دلیل آشنایی با مالیات شرکت منحل شده و نحوه محاسبه آن اهمیت بسیار زیادی دارد.
محاسبه مالیات شرکت منحل شده بعد از کسر کردن هزینه‌هایی بدهی‌ها، سرمایه پرداخت شده، اندوخته‌ها و دیگر مانده سودها که پیش‌تر مالیات آنها پرداخت شده محاسبه می‌شود و طبق ماده 198 ق.م.م پرداخت آن تضامنی متوجه مدیران یا مدیران تصفیه خواهد بود. اگر قصد انحلال شرکت خود را دارید حتماً در ادامه این مقاله همراه ما باشید.
انحلال شرکت به چه معناست؟
قبل از این که به مالیات شرکت منحل شده بپردازیم بهتر است ابتدا با انحلال شرکت آشنا شویم. شرکتها به‌عنوان شخصیت‌های حقوقی برای فعالیت اقتصادی شکل می‌گیرند. دلایل گوناگونی وجود دارد که می‌تواند باعث از مرگ این اشخاص حقوقی شود. به شرکت در حال انحلال، اصطلاحاً شرکت در حال تصفیه می‌گویند. زمانی که عملیات تصفیه به پایان برسد، شرکت عملاً منحل خواهد شد و دیگر وجود خارجی نخواهد داشت.
پروسه تصفیه نیاز به اطلاعات زیادی دارد. در این عملیات باید مدارک زیادی را به اداره ثبت و سازمان‌های مختلف ارسال کنید تا انحلال شرکت بدون هیچ مشکلی ثبت شود. درصورتی‌که این پروسه به‌درستی انجام نشود می‌تواند هزینه‌های زیادی بابت مالیات شرکت منحل شده روی دست سهامداران و مدیران تصفیه بگذارد. به‌طورکلی آشنایی با مالیات انواع شرکتها اهمیت بسیار زیادی برای اشخاص حقیقی، حقوقی و صاحبان کسب‌وکارها دارد.
چگونه شرکت را منحل کنیم؟
برای انحلال یک شرکت در گام اول باید در مجمع عمومی فوق‌العاده تصمیم با حداکثر آرا پذیرفته شود. سپس مدیر تصفیه باید مشخص شود و لیست دارایی‌ها و بدهی‌ها مشخص شوند. سپس خبر انحلال شرکت باید در اداره ثبت شرکتها ثبت و وارد شود. در کل مراحل انحلال شرکت به‌طور خلاصه:
- تصمیم‌گیری برای انحلال
- تشکیل مجموع عمومی فوق‌العاده
- تعیین مدیر تصفیه
- تصفیه دارایی و بدهی
- ثبت انحلال در اداره ثبت شرکتها
- پیگیری امور مالیاتی
انحلال شرکت چه مراحلی دارد؟
انحلال شرکت درواقع بخش نهایی فرآیند تصفیه شرکت است که در طی آن یک شرکت پایان‌یافته و دارایی‌های آن میان شرکا تقسیم می‌شود. به‌طور خلاصه می‌توان گفت که انحلال شرکت با وصول مطالبات و نقد کردن دارایی‌ها شروع می‌شود. سپس نوبت به پرداخت دیون می‌رسد. در این مرحله باید با تمامی حقوق و دستمزدها پرداخت شود. در شرایط مختلف مانند ورشکستگی این مرحله می‌تواند فرایند متفاوتی را طی کند. استفاده از نرم افزار محاسبه حقوق و دستمزد به این انجام این مرحله سرعت می‌بخشد.
پادکست: ورشکستگی شرکت تجاری و تاثیر آن بر میزان بدهی‌های شرکت
در این قسمت موارد زیر را بررسی کردیم:
- چرا مدیران مالی باید با قانون تجارت و قوانین بانکی آشنا باشند؟
- ورشکستی چه تاثیری بر بدهی شرکتها دارد؟
- مدیر مالی در شرکتی که وام بانکی گرفته و توان بازپرداخت ندارد چه وظایفی دارد؟
- اگر ضامن شرکتی بشویم و آن شرکت ورشکسته شود چه تبعاتی برای ما دارد؟
همچنین مالیات شرکت منحل شده نیز همزمان با پرداخت بدهی‌ها باید پرداخت شود. در انتها با تقسیم دارایی‌ها و ارسال مدارک به اداره ثبت، انحلال شرکت اعلام می‌شود. با شروع فرآیند تصفیه، مدیر تصفیه مسئول انجام تمامی این کارها تحت نظارت ناظر است. مدیر تصفیه توسط هیئت‌مدیره انتخاب می‌شود و طبق قانون مسئول پرداخت مالیات شرکت منحل شده است. در ادامه قوانین مربوط به مالیات شرکت تصفیه‌شده می‌پردازیم.
محاسبه‌های مالیات را به سپیدار بسپارید
محاسبه مالیات بر ارزش افزوده
ارسال صورت‌حساب به سامانه مؤدیان
فایل خرید و فروش فصلی
دیسکت بیمه و مالیات
تحریر دفاتر قانونی
نحوه محاسبه مالیات انحلال شرکتها
برای محاسبه مالیات شرکت منحل شده باید به ماده 115 و ماده 105 مراجعه کنیم. مطابق این ماده‌ها، مالیات دوره انحلال شرکتها برابر با نرخ 25 درصد است. اما ماخذ محاسبه آن به این صورت است که ابتدا بدهی‌ها، سرمایه پرداخت شده، اندوخته‌ها و دیگر مانده سودها که پیش‌تر مالیات آنها پرداخت شده از دارایی شرکت کسر می‌شود و مالیات به باقیمانده تخصیص می‌یابد.
برای ارزش‌گذاری دارایی‌ها:
- آنچه قبلا فروش رفته به قیمت فروش
- آنچه فروش نرفته به بهای روز انحلال
نرخ مالیاتی برای اقلام خاص:
- نقل و انتقال قطعی املاک: 5% ارزش معاملاتی
انتقال حق واگذاری (سرقفلی): 2% مبلغ دریافتی
- سهام بورسی: 0.5% ارزش فروش
- سایر سهام و سهم‌الشرکه: 4% ارزش اسمی
ماده‌های 59 و 143 نیز به دارایی‌های اشاره دارد که مشمول مالیات مقطوع املاک یا سهام حضور باشند و مالیات آنها جداگانه محاسبه می‌شود.
ماخذ محاسبه مالیات آخرین دوره عملیات اشخاص حقوقی که منحل می شود عبارت است از:
با توجه به توضیحات بالا ماخذ محاسبه مالیات انحلال در تاریخ انحلال شرکت، دارایی‌های شرکت منهای بدهی‌ها، سرمایه پرداخت شده و سودهای قبلی که مالیات آنها پرداخت شده‌اند، است. یعنی بدهی، سرمایه پرداخت شده و سود معاف از مالیات را از دارایی شرکت کسر می‌کنند و آن به‌عنوان ماخذ محاسبه مالیات آخرین دوره عملیات اشخاص حقوقی که منحل می‌شوند در نظر گرفته می‌شود.
چه کسی مسئول پرداخت مالیات شرکت منحل شده است؟
ماده 198 قانون مالیات مستقیم به تعیین مسئول مالیات شرکت منحل شده می‌پردازد. در شرکت‌های در حال تصفیه، مدیران تصفیه اشخاص حقوقی به‌صورت جمعی یا فردی، بر اساس قانون مالیات مستقیم و قانون مالیات بر ارزش‌افزوده، مکلف هستند تا مالیات اشخاص حقوقی را پرداخت کنند. در ادامه این ماده صراحتاً اعلام‌شده که مدیر یا مدیران تصفیه، برای پرداخت بدهی‌های مالیاتی که مربوط به دوران مدیریت آنها است با شخص حقوقی «مسئولیت تضامنی خواهند داشت».
طبق این قانون، بااینکه تنها شخص حقوقی (یعنی شرکت) مسئول پرداخت مالیات به‌صورت مستقیم است اما، مدیر تصفیه هم در قبال پرداخت مالیات مسئولیت‌هایی دارد. به‌این‌ترتیب، سازمان امور مالیاتی می‌تواند از شرکت در حال تصفیه و هم مدیر تصفیه‌ای که مسئولیت تصفیه آن شرکت را بر عهده دارد مالیات را اخذ کند. مدیر تصفیه با فروش دارایی‌هایی شرکت می‌تواند بدهی‌های شرکت را تصفیه و مالیات را پرداخت کند. درآمدهای شرکت در دوران تصفیه به شرطی که به‌قصد کسب سود نباشد، مانند فروش دارایی‌ها برای تقسیم سرمایه یا پرداخت بدهی‌ها، شامل مالیات بر درآمد نمی‌شود.
آیا در شرکت‌های منحل شده، پرداخت بدهی مالیاتی بر اساس میزان سهام انجام می‌گیرد؟
بر اساس ماده 198 تنها مدیران تصفیه به‌عنوان مسئول پرداخت مالیات شرکت منحل شده هستند. بنابراین سایر اعضای هیئت‌مدیره و سهامداران با هر نسبتی از میزان مالکیت در سهام شرکت، مسئولیتی از این بابت ندارند. به‌طورکلی، شرکت به‌عنوان یک شخص حقوقی، مسئول پرداخت بدهی‌ها است و در دوران تصفیه نیز مدیر تصفیه به‌صورت تضامنی این مسئولیت را بر عهده دارد. به‌این‌ترتیب پرداخت بدهی مالیاتی شرکت منحل بر اساس میزان سهام سهامدار امکان‌پذیر نیست.
قانون محاسبه مالیات شرکت منحل شده
ماده 115 قانون مالیات‌های مستقیم، به نحوه محاسبه مالیات شرکت‌های منحل شده در دوره انحلال اشاره می‌کند. با استناد به ماده 115 قانون مالیات‌های مستقیم «مالیات دوره انحلال با اعمال نرخ ۲۵ درصد بر ارزش دارایی شخص حقوقی منهای بدهی‌ها و سرمایه پرداخت‌شده و اندوخته‌ها و مانده سودهایی که مالیات آن قبلاً پرداخت گردیده، تعیین می‌شود». به‌این‌ترتیب سود مربوط به فعالیت‌های دوره مالی منتهی به تاریخ انحلال از طریق ارزیابی ارزش دارایی‌های شرکت شناسایی می‌شود.
شرکت باید بابت فعالیت‌های دوره مالی که به تاریخ انحلال منتهی می‌شود، اظهارنامه‌های موضوع مواد 114 و 116 قانون مالیات مستقیم را به اداره امور مالیاتی ارسال نماید. عدم آگاهی از قوانین مالیات شرکت منحل شده و عدم ارائه این اظهارنامه‌ها، می‌تواند در مواردی منجر به فرار مالیاتی شود و هزینه‌های بیشتری برای شرکت ایجاد کند.
برای محاسبه مالیات شرکت منحل شده چه اظهارنامه‌هایی باید ارسال شوند؟
به‌طورکلی، مواد 114 و 116 قانون مالیات مستقیم، به اظهارنامه‌های مالیاتی که شرکت‌های منحل شده باید ارسال کنند اشاره می‌کنند. بر اساس ماده 114 ق.م.م «آخرین مدیر یا مدیران شخص حقوقی مشترکاً موظف‌اند قبل از تاریخ تشکیل مجمع عمومی یا سایر ارکان صلاحیت‌دار که برای اتخاذ تصمیم نسبت به انحلال شخص حقوقی دعوت‌شده است اظهارنامه‌ای حاوی صورت دارایی و بدهی شخص حقوقی در تاریخ دعوت روی نمونه‌ای که بدین منظور از طرف سازمان امور مالیاتی کشور تهیه می‌گردد، تنظیم و به اداره امور مالیاتی مربوط تسلیم نمایند»
ماده 116 ق.م.م نیز صراحتاً اعلام می‌کند: «مدیران تصفیه مکلف‌اند ظرف شش ماه از تاریخ انحلال (تاریخ ثبت انحلال شخص حقوقی در اداره ثبت شرکتها) اظهارنامه مالیاتی مربوط به آخرین دوره عملیات شخص حقوقی را بر اساس ماده (۱۱۵) این قانون تنظیم و به اداره امور مالیاتی مربوط تسلیم و مالیات متعلق را پرداخت نمایند»
وضعیت حقوقی شرکت در حال تصفیه
وضعیت حقوقی شرکت در حال تصفیه به این معناست بعد از انحلال، شرکت هم‌چنان شخصیت حقوقی خود را دارد اما در این حد که امور مربوط به تصفیه را انجام دهد. بهعبارتی اختیارات شرکت از حالت عادی کمتر خواهد شد و در طول زمان تصفیه عبارت «در حال تصفیه» به نام شرکت اضافه خواهد شد.
چند نکته مهم:
- شرکتی که در حال تصفیه است نمی‌تواند معاملات جدید انجام دهد.
- ترجیحا اقامتگاه شرکت در طول زمان تصفیه باید همان مکان قبلی باشد مگر اینکه در مجمع عمومی فوق‌العاده تصمیم دیگری نسبت به این موضوع گرفته شود.
- اگر مشخص شود که شرکت در حین تصفیه دچار ورشکستگی شده است باید تصفیه مطابق با قانون مربوط به ورشکستگی انجام شود.
- شرکتی که در حال انحلال و تصفیه است امکان اقامه دعوی علیه دیگران را دارد و دیگران نیز می‌توانند نسبت به آن شرکت اقامه دعوی کنند.
ماده 198 قانون مالیات‌های مستقیم
ماده 198 قانون مالیات‌های مستقیم به مسئولیت تضامنی (جمعی یا فردی) مدیران نسبت به پرداخت مالیات بر درآمد اشاره دارد. اینکه مدیران نسبت به مالیات بر درآمد یا وصول و ایصال آن مسئول هستند. یعنی اگر شرکت منحل شده به‌صورت روال عادی مالیات را پرداخت نکند مسئولیت‌های عدم پرداخت به‌صورت تضامنی متوجه مدیران و مدیران تصفیه خواهد بود.