مالیات بر ارزش افزوده 1404 یکی از موضوعات بسیار پراهمیت است. در سال ۱۴۰۴، نرخ عمومی مالیات ارزش افزوده برای اغلب کالاها و خدمات برابر با 10 درصد است. این نرخ برای فروش اکثر کالاها و ارائه خدمات مشمول ارزش افزوده کاربرد دارد، مگر اینکه به‌طور مشخص در قانون معاف شده باشند. با ما در این مقاله همراه باشید تا جزئیات بیشتری را بررسی کنیم.
مالیات بر ارزش افزوده چیست؟
مالیات بر ارزش افزوده (VAT) به عنوان یک مالیات غیرمستقیم شناخته می‌شود که مصرف‌کننده نهایی آن را پرداخت می‌کند. این مالیات در تمام مراحل زنجیره تأمین، از تولید تا مصرف، بر اساس ارزش افزوده ایجاد شده، محاسبه و اعمال می‌گردد. مفهوم ارزش افزوده به معنای میزان افزایش ارزش یک کالا یا خدمت در طول فرآیند تولید یا خدمت‌رسانی است، که به سادگی اختلاف قیمت نهایی کالا یا خدمت با قیمت مواد اولیه یا هزینه‌های واسطه آن می‌باشد. در نحوه محاسبه مالیات بر ارزش افزوده، فروشندگان مالیات را از مشتریان خود دریافت کرده و پس از کسر مالیات‌های پرداختی بابت خرید مواد اولیه یا خدمات مورد نیاز، مابه‌التفاوت را به دولت پرداخت می‌کنند.
مؤدیان مالیاتی موظفند به صورت دوره‌ای (معمولاً فصلی) مالیات خرید و فروش خود را محاسبه و از طریق اظهارنامه مالیاتی به سازمان امور مالیاتی اعلام نمایند. برای فعالیت قانونی در این نظام، دریافت گواهی ارزش افزوده که مدرکی رسمی از سازمان امور مالیاتی است، ضروری می‌باشد. انواع رایج مالیات بر ارزش افزوده شامل مالیات بر مصرف، مالیات بر درآمد و مالیات بر تولید هستند. قانون جدید مالیات بر ارزش افزوده نیز بر این اساس تأکید دارد که این مالیات، اختلاف میان ارزش کالا یا خدمت عرضه شده با ارزش کالا یا خدمت خریداری شده در یک دوره مشخص است و برخی کالاها و خدمات از آن معاف شده‌اند.
نرخ مالیات بر ارزش افزوده سال 1404
اتفاق مهمی که در سال 1403 در مورد نرخ مالیات بر ارزش افزوده افتاد، این بود که در قانون جدید نرخ عوارض و مالیات بر ارزش افزوده به صورت جداگانه بیان نشده‌اند. در قانون قبلی از 9 درصد مالیاتی که با عنوان مالیات بر ارزش افزوده پرداخت می‌شد، 3 درصد مربوط به عوارض بود. در قانون جدید نرخ رسمی مالیات بر ارزش افزوده برای عموم کالاها برابر با 10 درصد است.
البته باید به این نکته دقت داشته باشید که کالاهایی هم وجود دارند که ارزش افزوده آنها باید با نرخ‌های خاص پرداخته شوند. این نرخ‌های خاص می‌توانند پایین‌تر و یا بالاتر از نرخ رسمی 10 درصد اعلام شده باشند؛ برای مثال داروها و لوازم درمانی وارداتی با نرخ ارزش افزوده کمتر از 10 درصد و دخانیات با نرخ بالاتر از 10 درصد محاسبه می‌شوند.
بر اساس ابلاغیه‌ای که در تاریخ 1400/12/28 مدیر کل واردات گمرک درباره مصوبه‌ای که شورای عالی هماهنگی اقتصادی در رابطه با مالیات برخی از کالاهای اساسی داشته است، از تاریخی که قانون جدید مالیات بر ارزش افزوده وارد مرحله اجرایی شده است تا پایان سال 1402 نرخ مالیات بر ارزش افزوده واردات گندم، برنج، دانه‌های روغنی، انواع روغن خام، قند، شکر و گوشت قرمز معادل یک درصد تعیین شده است.
محاسبه‌های مالیات را به سپیدار بسپارید
محاسبه مالیات بر ارزش افزوده
ارسال صورت‌حساب به سامانه مؤدیان
فایل خرید و فروش فصلی
دیسکت بیمه و مالیات
تحریر دفاتر قانونی
نرخ مالیات بر ارزش افزوده از سال 1387 تا 1404
قانون مالیات بر ارزش افزوده در ۵۳ ماده و ۴۷ تبصره در تاریخ 1387/02/17 در کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی تصویب شده است تا برای مدت آزمایشی ۵ سال از تاریخ اول مهرماه ۱۳۸۷ به اجرا گذاشته شود. بعد از گذشت 5 سال از قانون اولیه مالیات بر ارزش افزوده باید قانون دائمی مالیات بر ارزش افزوده تهیه و اجرا می‌شد که به دلایل ناهماهنگی‌های موجود در دولت‌ها و مجلس‌هایی که در چند سال گذشته وجود داشته‌اند، قانون دائمی مالیات بر ارزش افزوده بالاخره در خرداد ماه 1400 تصویب و در دی ماه اجرایی شد.
در ابتدا نرخ مالیات بر ارزش افزوده برابر با 3 درصد تصویب شد و سپس در سال‌های بعدی این نرخ افزایش یافت. در جدول زیر نرخ‌های مالیات بر ارزش افزوده از ابتدای تصویب این قانون (سال 87) تا کنون را می‌توانید ببینید:
| سال | ضریب عوارض | ضریب مالیات | ضریب مالیات بر ارزش افزوده |
| 1387 | 1.5% | 1.5% | 3% |
| 1388 | 1.5% | 1.5% | 3% |
| 1389 | 1.5% | 1.5% | 3% |
| 1390 | 1.8% | 2.2% | 4% |
| 1391 | 2.1% | 2.9% | 5% |
| 1392 | 2.4% | 3.6% | 6% |
| 1393 | 2.7% | 5.3% | 8% |
| 1394 | 3% | 6% | 9% |
| 1395 | 3% | 6% | 9% |
| 1396 | 3% | 6% | 9% |
| 1398 | 3% | 6% | 9% |
| 1399 | 3% | 6% | 9% |
| 1400 | 3% | 6% | 9% |
| 1401 | – | 9% | 9% |
| 1402 | – | 9% | 9% |
| 1403 | _ | 10% | 10% |
| 1404 | – | 10% | 10% |
با بررسی این جدول می‌توانید روند افزایش نرخ مالیات بر ارزش افزوده را از ابتدای اجرای قانون موقت مالیات بر ارزش افزوده تا کنون که قانون دائمی مالیات بر ارزش افزوده اجرایی شده است ببینید.
قانون مالیات بر ارزش افزوده 1404
از 13 دی 1400، قانون جدید مالیات بر ارزش افزوده یا همان قانون دائمی مالیات بر ارزش افزوده اجرایی شد. طبق این قانون، جدید، نرخ مالیات بر ارزش افزوده بر اساس تجمیع عوارض و مالیات محاسبه نمی‌شود؛ بلکه فقط یک نرخ 10 درصد به صورت مقطوع برای محاسبه مالیات ارزش افزوده سال 1403 و سال‌های آینده به کار گرفته خواهد شد. علاوه بر این، در قانون جدید ارزش افزوده نرخ مالیات ارزش افزوده برای برخی کالاهای خاص مانند واردات دارو، واکسن، لوازم مصرفی درمانی و لوازم توانبخشی با تغییراتی همراه بوده است. یکی دیگر از تغییرات مهم در قانون جدید ارزش افزوده 1403 مربوط به معافیت‌هایی می‌شود که به برخی از کالاها و خدمات تعلق می‌گیرد و در ادامه این مقاله آنها را بررسی خواهیم کرد.
آیا الزامی برای تفکیک عوارض و مالیات وجود دارد؟
گرچه در متون قانونی دیده می‌شود که گاها نرخ عوارض و مالیات بر ارزش افزوده و مالیات بر سلامت را تفکیک می‌کنند اما برای شرکت‌ها هیچ الزامی وجود ندارد که بخواهند این نرخ‌ها را به صورت جداگانه اعمال و در محاسباتشان بیاورند. در قانون موقت مالیات ارزش افزوده، برای محاسبه این مالیات اعلام می‌شد که 3 درصد بابت عوارض و 6 درصد بابت مالیات کسر می‌شود. اما در قانون مالیات بر ارزش افزوده 1403، این ارقام تجمیع شده‌اند و در نتیجه فقط بر اساس نرخ 10 درصد مالیات بر ارزش افزوده باید محاسبات انجام و گزارش‌ها تهیه شوند.
آیا نرخ مالیات بر ارزش افزوده اعلام شده برای همه کالاها و خدمات ثابت است؟
ارزش افزوده سال 1403 برای عموم کالاها و خدمات با نرخ مالیات بر ارزش افزوده 10 درصدی محاسبه می‌شود. اما کالا و خدماتی هم وجود دارند که از این ضرایب مستثنی هستند. برای مثال نرخ واردات کالاهای ضروری مانند گندم، گوشت و قند و شکر معادل یک درصد است. برای واردات واکسن و داروهای کمیاب نیز نرخ 3 درصد تعلق گرفته است. علاوه بر این کالاهایی با عنوان کالاهای خاص وجود دارند مانند دخانیات و نوشابه که برای سلامتی مضر هستند و نرخ‌های بسیار بالاتری برای مالیات بر ارزش افزوده باید بپردازند.
برای مثال نرخ مالیات بر ارزش افزوده سیگار تولید داخل برابر 25 درصد و نرخ مالیات بر ارزش افزوده سیگار وارداتی برابر 40 درصد است.
در قانون جدید مالیات بر ارزش افزوده چه کالا و خدماتی معاف هستند؟
معافیت های ارزش افزوده 1403 تغییرات زیادی پیدا کرده‌اند. در قسمت زیر برخی از مهم‌ترین کالاهایی که معاف هستند را نام می‌بریم:
- کلیه محصولات کشاورزی فرآوری نشده
- فرش دستباف و مواد اولیه اصلی آن و صنایع دستی تولید داخل
- انواع دارو و واکسن انسانی و دامی
- انواع شمش طلا و حواله‌های کاغذی دارای پشتوانه صد در صدی طلا
- شیر، پنیر، ماست، تخم ماکیان، برنج، حبوبات، روغن‌های خوراکی و انواع گوشت و فراورده‌های گوشتی.
لیست کالاهای معاف از مالیات بر ارزش افزوده نیز تغییراتی داشته که برخی از مهم‌ترین آنها را در ادامه نام می‌بریم:
- خدمات چاپ و انتشار روزنامه و کتاب
- خدمات درمان و توانبخشی و حمایتی
- خدمات بازار سرمایه
- خدمات حمل و نقل درون و برون شهری
- خدمات بیمه‌های عمر، زندگی، کشاورزی و درمان تکمیلی.
موعد ارسال اظهارنامه ارزش افزوده در سال ۱۴۰۴
در سال ۱۴۰۴، مهلت ارسال اظهارنامه مالیات ارزش افزوده همچنان ۱۵ روز پس از پایان هر فصل است. اگر آخرین روز مهلت با تعطیل رسمی مصادف شود، مهلت تا اولین روز کاری بعدی تمدید می‌شود. جدول زیر زمان‌بندی ارسال اظهارنامه در سال ۱۴۰۴ را نشان می‌دهد:
| فصل مالیاتی | مهلت ارسال اظهارنامه |
| بهار 1404 | تا ۱۵ تیر ۱۴۰۴ |
| تابستان 1404 | تا ۱۵ مهر ۱۴۰۴ |
| پاییز 1404 | تا ۱۵ دی ۱۴۰۴ |
| زمستان 1404 | تا ۱۵ فروردین ۱۴۰۵ |
بخشنامه ارزش افزوده سال 1403
سازمان امور مالیاتی به صورت منظم بخشنامه‌های جدیدی را درباره مالیات ارزش افزوده صادر می‌کند. در اینجا تصمیم داریم که به دو مورد بخشنامه جدید ارزش افزوده سال 1403 اشاره کنیم. یکی از آخرین بخشنامه‌ها مربوط به 7 فروردین 1401 است که طی دو بخشنامه در رابطه با معافیت‌های ارزش افزوده ، لیست کامل کالاها و خدمات مشمول معافیت جزء الف ماده 9 قانون دائمی مالیات بر ارزش افزوده در آن مشخص شده است.
برای دانلود فهرست کالاهای معاف از ارزش افزوده می‌توانید بر روی دکمه زیر کلیک کنید:
همچنین برای دانلود فهرست خدمات معاف از ارزش افزوده سال 1402 می‌توانید بر روی دکمه زیر کلیک کنید:
علاوه بر این دو بخشنامه مهم، سازمان امور مالیاتی در بخشنامه دیگری که در انتهای پاییز 1401 منتشر شد، اعلام کرد که از این پس مؤدیان مالیاتی برای ارسال اظهارنامه مالیات بر ارزش افزوده به جای مراجعه به سامانه evat.com باید به درگاه ملی سازمان امور مالیاتی به نشانی my.tax.gov.ir مراجعه کنند. برای آشنایی با نحوه ورود و استفاده از این سامانه می‌توانید مقاله سامانه مالیات بر ارزش افزوده را مطالعه کنید. به یاد داشته باشید که باید از آخرین نسخه مرورگر استفاده کنید و اطلاعات خرید و فروش را با اسناد حسابداری تطبیق دهید. در ضمن از اظهارنامه جایگزین می‌توانید جهت اصلاح استفاده کنید و در پایان کار رسید را دریافت و آن را بایگانی کنید.
جریمه عدم ارسال اظهارنامه ارزش افزوده ۱۴۰۴
عدم ارسال اظهارنامه در موعد مقرر، مشمول جریمه‌ای معادل ۵۰ درصد مالیات متعلقه خواهد شد. همچنین ممکن است مؤدی از سایر مزایای قانونی نظیر بخشودگی جرائم نیز محروم شود. توصیه می‌شود مؤدیان در مهلت قانونی اقدام به ارسال اظهارنامه کنند تا از مشکلات بعدی جلوگیری شود.
سخن پایانی
با توجه به اجرایی شدن قانون دائمی مالیات بر ارزش افزوده و اینکه قانون جدید ارزش افزوده 1403 اجرایی شده است، بسیار مهم است که با تغییرات اعمال شده در این قانون آشنا باشید. یکی از مهم‌ترین بخش‌های تغییرات در قانون جدید مالیات بر ارزش افزوده مربوط به تغییر ضرایب مالیاتی یا همان نرخ مالیات بر ارزش افزوده است. مشاغلی که مشمول ثبت‌نام در نظام مالیات بر ارزش افزوده هستند، موظف به ارسال اظهارنامه هستند و معمولاً فقط در موارد خاص یا با اعلام رسمی سازمان امور مالیاتی امکان تمدید وجود دارد. سوال پرتکراری که در این زمینه وجود دارد این است که اگر فروش نداشته باشیم هم باید اظهارنامه ارسال کنیم که در پاسخ باید گفت بله حتی در صورت نداشتن فعالیت، باید اظهارنامه سفید ارسال شود.