باتوجه‌به خطرات احتمالی حین انجام پروژه‌های عمرانی، فعالیت‌های ساختمانی و حمل‌ونقل، قوانین سخت‌گیرانه‌ای برای بیمه پیمانکاری در نظر گرفته شده است. قرارداد پیمانکاری نوعی از قرارداد است که در آن کارفرما انجام کار معینی را در یک بازه زمانی مشخص و در عوض پرداخت مبلغی توافق‌شده به پیمانکار می‌سپارد. مطابق با دو ماده ۳۸ قانون تامین اجتماعی و بخشنامه ۱۴ قانون جدید به قراردادهای پیمانکاری یک حق بیمه خاص تعلق می‌گیرد که در این مقاله قصد داریم راجع به آن بیشتر صحبت کنیم. اگر برایتان سوال است که بیمه پیمانکاری چیست و چگونه می‌توان آن را محاسبه کرد، خواندن این مقاله برایتان مفید خواهد بود.
بیمه پیمانکاری چیست؟
بیمه پیمانکاری همان مبلغی است که طبق قانون سازمان تامین اجتماعی باید توسط کارفرما پرداخت شود. به بیان دیگر، کارفرما بعد از به‌کارگیری و استخدام نیرو موظف است مبلغی را بهعنوان حق بیمه پیمانکاری به سازمان تامین اجتماعی پرداخت کند. مبلغ حق بیمه بر اساس حقوق پرداختی به افراد تعیین میشود.
نحوه محاسبه حق بیمه قراردادهای پیمانکاری
طبق ماده ۳۸ قانون تامین اجتماعی پرداخت حق بیمه پیمانکاری برعهده کارفرما است؛ اما این کار بعد از بستن قرارداد به پیمانکار محول میشود. پیمانکار بعد از عقد قرارداد موظف است مبلغ حق بیمه را به‌ازای همه نیروهای خود پرداخت کند. اگر پرداخت بیمه توسط پیمانکار صورت نگیرد، باید این موضوع بهعنوان بدهی در ترازنامه شرکت پیمانکاری ذکر شود.
حسابداری پروژه‌های پیمانکاری را به سپیدار بسپارید
مانده‌حساب و بهای تمام‌شده قرارداد
مدیریت دقیق‌تر پیمانکار جزء؛
بهایابی دقیق‌تر با ثبت مصالح؛
محاسبه خودکار ضرایب افزاینده و کاهنده
گزارش لحظه‌ای پیشرفت فیزیکی و ریالی قرارداد
طبق قانون تامین اجتماعی، کارفرما باید نظارت دقیقی بر فرایند پرداخت حق بیمه داشته باشد. سازمان تامین اجتماعی به‌منظور تضمین بیمه کردن افراد، کارفرما را موظف می‌کند تا بخشی از مبلغ قرارداد (معمولا ۵ درصد از قرارداد) را تا زمان ارائه مستندات بیمه کردن کلیه نیروها نزد خود نگه دارد. در ادامه به بررسی دقیق‌تر حق بیمه پیمانکاری در انواع قراردادها می‌پردازیم.
محاسبه بیمه قراردادهای عمرانی طبق بخشنامه حق بیمه قراردادهای پیمانکاری
قرارداد عمرانی به نوعی از قرارداد میگویند که بر اساس فهرست قیمت سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور بسته شده و کل یا بخشی از بودجه از اعتبارات عمرانی دولتی تامین شده باشد. به‌طورکلی قراردادهای عمرانی به دو دسته اجرایی و مشاوره‌ای تقسیم می‌شوند که در قراردادهای اجرایی به مصالح و ماشین‌آلات نیاز است. در ادامه به بیان نرخ حق بیمه قراردادهای عمرانی اجرایی و مشاوره‌ای می‌پردازیم:
- قراردادهای اجرایی عملیاتی: نرخ حق بیمه در قراردادهای عمرانی اجرایی مانند جاده، پل و سدسازی معادل ۶.۶ درصد بوده که پرداخت ۱.۶ درصد آن به‌عهده پیمانکار و ۵ درصد به‌عهده کارفرما است.
- قراردادهای مشاوره‌ای و نظارتی: نرخ حق بیمه در قراردادهای مشاوره‌ای و نظارتی ۱۵.۶ درصد در نظر گرفته شده است. در این قراردادها، پیمانکار یا مشاور موظف به پرداخت حق بیمه معادل ۳.۶ درصد است و کارفرما باید ۱۲ درصد از حق بیمه را بپردازد.
در انواع قراردادهای پیمانکاری عمرانی پیمانکار فقط باید لیست نیروهای شاغل در قرارداد را ارسال کند و موظف به پرداخت حق بیمه نیست؛ بلکه کارفرما باید حق بیمه پیمانکاری را از صورت‌حساب یا صورت‌وضعیت کم کرده و به حساب تامین اجتماعی واریز کند. کلیه کارفرمایان میتوانند با خرید نرم افزار حسابداری فرایند محاسبه بیمه و تهیه گزارش‌های مالی را برای خود آسان‌تر کنند.
آموزش بیمه پیمانکاری قراردادهای غیرعمرانی | چه قراردادی غیرعمرانی است؟
به هر قراردادی که شروط قرارداد عمرانی را نداشته باشد، قرارداد غیرعمرانی میگویند. حق بیمه قراردادهای غیرعمرانی بر اساس مصوبات و مقررات شورای عالی تامین اجتماعی تعیین شده و در تنظیم آن‌ها باید از جدول حق بیمه قراردادهای پیمانکاری و لیست بیمه پیمانکاران استفاده شود. در ادامه به بررسی حق بیمه پیمانکاری در چهار دسته مختلف قراردادهای غیرعمرانی می‌پردازیم:
- قرارداد خدماتی مکانیکی: قرارداد خدماتی مکانیکی نوعی از قرارداد هستند که در آن کلیه کارها با استفاده از ماشین‌آلات انجام شده و کلیه تجهیزات و مصالح توسط پیمانکار تهیه میشود. حق بیمه پیمانکاری با مصالح معادل ۷ درصد از ناخالص کل کارکرد است.
- قرارداد دستمزدی و خدماتی: این نوع قراردادها به‌صورت غیرمکانیکی انجام می‌شوند و حق بیمه پیمانکاری آن‌ها معادل ۱۵ درصد از ناخالص کارکرد است.
- قراردادهایی با هزینه مشترک پیمانکار و کارفرما: در این قراردادها پیمانکار و کارفرما به‌صورت شریکی نسبت به تهیه ابزار و مصالح اقدام می‌کنند. در چنین شرایطی، ارزش مصالح واگذارشده به پیمانکار به میزان ناخالص کل کار اضافه میشود. مبلغ حق بیمه قراردادهای اشتراکی معادل ۷ درصد از ناخالص کل کار بهعنوان بیمه بیکاری خواهد بود.
- قراردادهای خدماتی مکانیکی و دستی: در این نوع قراردادها بخشی از کار به‌صورت دستی و بخشی با استفاده از ماشین‌آلات و ابزار انجام میشود. نرخ حق بیمه برای بخش مکانیکی ۷ درصد و برای بخش دستی ۱۶ درصد است.
در کلیه قراردادهای غیرعمرانی مانند سایر قراردادهای پیمانکاری حق بیمه بر اساس حقوق و دستمزد افراد محاسبه و به سازمان تامین اجتماعی پرداخت میشود.
قوانین بیمه و مالیات قراردادهای پیمانکاری از نوع عمرانی خاص
بسیاری از پروژه‌ها در دسته سوم انواع بیمه قراردادهای پیمانکاری مشمول ماده ۳۸ قانون تامین اجتماعی قرار می‌گیرند که به آن‌ها حالت‌های خاص قراردادهای پیمانکاری میگویند. از جمله مهم‌ترین قراردادهای عمرانی خاص می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:
- پیمانکارانی که کارگاه تولیدی، صنعتی و فنی دارند: اینگونه قراردادها در محل شعبه مربوط به کارگاه متمرکز و حساب نیز از همان شعبه صادر میشود. چنانچه پیمانکار شخص حقوقی بوده و دفاتر و اسناد قانونی داشته باشد، صدور مفاصاحساب قرارداد پیمانکاری درصورت وصول حق بیمه طبق گزارش بازرسی از دفاتر صدور بلامانع است. همچنین درصورتی‌که پیمانکار تمکن پرداخت نقدی بدهی مطابق با پرونده مطالباتی را نداشته، اما حق بیمه را پرداخت و مانده بدهی را تقسیط کرده باشد، صدور تسویه حساب قرارداد بلامانع است.
- قراردادهای خرید و فروش: اگر موضوع قرارداد فقط خرید و فروش یا اجاره انواع ماشین‌آلات بدون راننده باشد، مشمول کسر حق بیمه نمی‌شود و صدور حساب بدون وصول حق بیمه بلامانع است.
- قراردادهای گازرسانی: حق بیمه قراردادهای احداث شبکه‌های گازرسانی معادل ۷ درصد و حق بیمه قراردادهای نصب و رگلاتور معادل ۱۵ درصد خواهد بود.
- قراردادهای خدمات شهری و نگهداری فضای سبز: در این قراردادها ۷۰ درصد از ناخالص کارکرد بهعنوان کارکرد مکانیکی و ۳۰ درصد بهعنوان کارکرد غیرمکانیکی تلقی میشود. حق بیمه کارکرد مکانیکی ۷ درصد و حق بیمه کارکرد غیرمکانیکی معادل ۱۵ درصد محاسبه و وصول میشود.
به یاد داشته باشید که هرکدام از موارد بالا قوانین و شرایط خاص خود را دارند که باید با آگاهی کامل و دریافت مشاوره از متخصصان این حوزه برای پرداخت بیمه اقدام کنید.
کلیه کارفرمایان و پیمانکاران علاوه‌بر پرداخت حق بیمه، موظف به پرداخت مالیات نیز هستند. همچنین همه افرادی که به‌نوعی فعالیت اقتصادی و خدماتی داشته و از این راه کسب درآمد می‌کنند، باید مالیات حقوق نیز بپردازند. برای کسب اطلاعات بیشتر درباره این نوع مالیات، پیشنهاد می‌کنیم مقاله مالیات حقوق را مطالعه کنید تا با انواع مالیات و فرایند محاسبه آن آشنا شوید.
مهلت اعتراض به حق بیمه قراردادهای پیمانکاری
مطابق با ماده ۴۲ قانون تامین اجتماعی، اگر کارفرما نسبت به میزان حق بیمه تعیینشده اعتراض داشته باشد، تا ۳۰ روز بعد از تاریخ ابلاغ می‌تواند اعتراض خود را به‌صورت کتبی به سازمان تامین اجتماعی اعلام کند. درمقابل، سازمان نیز موظف است حداکثر تا یک ماه بعد از دریافت اعتراض، آن را در هیئت بدوی تشخیص مطالبات مطرح کند. چنانچه کارفرما هیچ اعتراضی نسبت به حق بیمه تعیینشده نداشته باشد، در مدت زمان معین میزان حق بیمه طبق ماده ۵۰ قانون تامین اجتماعی وصول خواهد شد.
جمع‌بندی
در این مقاله به سوال «حق بیمه پیمانکاری چیست» پاسخ دادیم و انواع قراردادها در بخشنامه حق بیمه قراردادهای پیمانکاری را با هم بررسی کردیم. به‌طورکلی بیمه پیمانکاری مبلغی است که باید توسط کارفرما بهعنوان حق بیمه به سازمان تامین اجتماعی پرداخت شود. حق بیمه در انواع قراردادها با یکدیگر متفاوت است که برای محاسبه آن باید به قوانین و شرایط هرکدام از قراردادها اشراف کامل داشته باشید. خوشحال می‌شویم اگر در این زمینه ابهام یا تجربه‌ای دارید با ما در بخش نظرها در میان بگذارید.