هدف اصلی حسابرسی، ارزیابی صحت و مطابقت صورت‌های مالی با استانداردهای حسابداری است. به عبارت دیگر، حسابرسان به این سوال پاسخ می‌دهند که آیا اطلاعات مالی ارائه شده، تصویر واقع‌بینانه‌ای از وضعیت مالی یک سازمان ارائه می‌دهد یا خیر. تعریف حسابرسی و انواع آن، بسیار گسترده است؛ در ادامه بیشتر به این موضوع می‌پردازیم.
قسمت ۱۹۷: تغییرات استانداردهای گزارشگری حسابرسی
قسمت ۱۹۴: در دوره حسابرسی، واحد مالی چه الزاماتی را باید رعایت کند؟
انواع حسابرسی چیست؟
حسابرسی انواع گوناگونی دارد. حسابرسی صورت‌های مالی، حسابرسی رعایتی، حسابرسی عملیاتی، حسابرسی قانونی و حسابرسی داخلی از انواع حسابرسی هستند. در ادامه به معرفی و تحقیق در مورد حسابرسی و انواع آن می‌پردازیم:
1 – حسابرسی صورت‌های مالی
هدف اصلی این حسابرسی، اعتباردهی به صورت‌های مالی است. منظور از اعتباردهی، اظهار عقیده یا قضاوت شخص یا اشخاص مستقل و ذی‌صلاح نسبت به مطابقت تمامی جنبه‌های با اهمیت ادعاهای منعکس در صورت‌های مالی با معیارهای تعیین شده یعنی اصول حسابداری است.
2 – تعریف حسابرسی رعایت
حسابرسی رعایت چیست؟ برای پاسخ به این سوال باید بگوییم، مقصود از حسابرسی رعایت، تعیین میزان رعایت احکام، سیاست‌ها، پیمان‌ها، قوانین و مقررات دولتی و کنترل‌های داخلی توسط شرکت‌های مورد رسیدگی است. برای مثال، با حسابرسی رعایت شرکتها می‌توانند تعیین میزان رعایت احکام و سیاست‌های داخلی توسط بخش‌های مختلف سازمان را از حسابرسان خود درخواست نمایند.
3 – حسابرسی عملیاتی
حسابرسی عملیاتی، عبارت است از بررسی فعالیت‌های سازمان یا بخش معینی از آن در ارتباط با اهداف تعیین شده.
حسابرسی عملیاتی، فرایندی است که طی آن، فعالیت‌ها و عملکردهای یک سازمان یا بخش خاصی از آن، با دقت و جامعیت بررسی می‌شود تا مطابقت آنها با اهداف از پیش تعیین شده ارزیابی گردد.
هدف اصلی این نوع حسابرسی، سنجش و بهبود سه شاخص کلیدی است:
- صرفه اقتصادی: آیا منابع سازمان به بهترین شکل ممکن و با کمترین هزینه تخصیص داده شده‌اند؟
- کارایی: آیا عملیات سازمان به صورت بهینه و با حداقل اتلاف منابع انجام می‌شود؟
- اثربخشی: آیا فعالیت‌های سازمان به طور مستقیم به تحقق اهداف مورد نظر کمک می‌کنند؟
به عبارت دیگر، حسابرسی عملیاتی به دنبال شناسایی نقاط قوت و ضعف در فرآیندهای سازمانی، تشخیص فرصت‌های بهبود و ارائه پیشنهادهای عملیاتی برای افزایش کارایی، اثربخشی و صرفه اقتصادی سازمان است.
مثالی از حسابرسی عملیاتی: ارزیابی سیستم حسابداری کامپیوتری یک شرکت، از جمله مواردی است که در حسابرسی عملیاتی مورد بررسی قرار می‌گیرد. در این نوع حسابرسی، کارایی، دقت و امنیت سیستم، تطابق آن با استانداردهای حسابداری و همچنین امکان بهبود فرآیندهای حسابداری، به دقت ارزیابی می‌شود.
4 – حسابرسی قانونی چیست
حسابرسی قانونی (Forensic Audit) در سال‌های اخیر به عنوان یک ابزار قدرتمند برای بررسی دقیق اختلافات مالی و کشف تقلب‌ها مورد توجه قرار گرفته است. این نوع حسابرسی، مشابه پزشکی قانونی، با هدف مشخص کردن ریشه مشکلات مالی و ارائه شواهد قابل اتکا در پرونده‌های حقوقی انجام می‌شود.
دلایل اصلی درخواست حسابرسی قانونی عبارتند از:
- کشف تقلب: شناسایی انواع مختلف تقلب‌های مالی، از جمله تقلب‌های صورت گرفته توسط کارکنان یا شرکای تجاری.
- ارزیابی خسارت: تعیین دقیق میزان خسارت‌های مالی ناشی از وقوع رویدادهای غیرمنتظره یا فعالیت‌های غیرقانونی.
- حل اختلافات: ارائه شواهد مستند برای حل اختلافات بین سهامداران، شرکا یا سایر ذینفعان.
حسابرسی قانونی به عنوان یک ابزار تخصصی، می‌تواند در پرونده‌های حقوقی، دعاوی تجاری و تحقیقات داخلی شرکتها، نقش بسیار مهمی ایفا کند.
5 – حسابرسی داخلی
حسابرسی داخلی یک فعالیت مستقل، اطمینان بخش واقع بینانه و مشاوره‌ای است که برای ارزش‌افزایی و بهبود عملیات سازمان طراحی شده است. حسابرسی داخلی با فراهم ساختن رویکردی سیستماتیک و روش‌مند برای ارزیابی و بهبود اثربخشی فرآیندهای راهبری، مدیریت ریسک و کنترل، سازمان را در دستیابی به هدف‌هایش یاری می‌کند.
پروسه رسیدگی به اسناد کارفرما و دفاتر قانونی شرکت‌هایی که در سازمان تامین اجتماعی، دارای پرونده بوده و کد کارگاهی دارند، توسط سازمان حسابرسی بیمه تامین اجتماعی را حسابرسی بیمه می‌گویند.
وظایف حسابرسان چیست؟
حسابرسان با بررسی دقیق حساب‌ها و سوابق مالی یک سازمان، اطمینان حاصل می‌کنند که اطلاعات مالی ارائه شده، دقیق، قابل اعتماد و مطابق با استانداردهای حسابداری است. وظایف اصلی یک حسابرس شامل موارد زیر است:
تهیه گزارش حسابرسی: در نهایت، حسابرسان گزارشی جامع از نتایج حسابرسی خود تهیه می‌کنند که در آن نظر خود را در مورد وضعیت مالی سازمان بیان می‌کنند.
جمع‌آوری و تحلیل اطلاعات مالی: حسابرسان با جمع‌آوری و بررسی اسناد و مدارک مالی، اطلاعات لازم برای ارزیابی عملکرد مالی سازمان را جمع‌آوری می‌کنند.
ارزیابی سیستم‌های کنترل داخلی: آنها با بررسی سیستم‌های کنترل داخلی سازمان، اطمینان حاصل می‌کنند که این سیستم‌ها به طور موثر از دارایی‌های سازمان محافظت کرده و از وقوع خطاها و تقلب‌ها جلوگیری می‌کنند.
شناسایی ریسک‌ها: حسابرسان با شناسایی ریسک‌های مرتبط با فعالیت‌های مالی سازمان، به مدیران کمک می‌کنند تا اقدامات لازم برای کاهش این ریسک‌ها را انجام دهند.
مهارت‌های لازم برای حسابرسی چیست؟
یک حسابرس موفق به مهارت‌های متنوعی نیاز دارد. علاوه بر تسلط بر اصول و فنون حسابداری و حسابرسی، داشتن توانایی قوی در تحلیل داده‌ها و محاسبات نیز امری ضروری است. تسلط بر نرم‌افزارهای حسابداری مختلف نیز از جمله مهارت‌های کلیدی یک حسابرس حرفه‌ای محسوب می‌شود. همچنین، مهارت‌های ارتباطی موثر، چه به صورت شفاهی و چه کتبی، برای تعامل با مشتریان و همکاران و ارائه گزارش‌های دقیق، امری حیاتی است.
انواع حسابرس کدام‌اند؟
انواع حسابرسان در یک تقسیم بندی کلی به دو گروه اصلی تفکیک می‌شوند:
۱ – حسابرسان داخلی
حسابرسان داخلی کارمند واحد مورد رسیدگی هستند و در واقع رابط میان هیات مدیره و شرکت بوده و گزارش رسیدگی خود را به طور هفتگی، ماهانه یا سالانه به مدیرعامل و هیات مدیره ارائه می‌دهند. این گروه از حسابرسان عملیات داخل واحد تجاری را رسیدگی می‌کنند. حسابرس داخلی، سیاست‌ها، رویه‌ها و توان مالی شرکت را به منظور بهبود کارآیی آن ارزیابی و بررسی می‌کند.
۲ – حسابرسان مستقل
حسابرسان مستقل، افرادی هستند که در موسسات حسابرسی مشغول کار هستند و بر اساس قرارداد میان شرکتها یا سازمان‌ها با این موسسات، عملیات حسابداری و مالی واحد تجاری را بر اساس اصول و موازین حسابداری مورد رسیدگی قرار می‌دهند. حسابرسان مستقل، گزارش خود را به مجمع عمومی صاحبان سهام ارائه می‌کنند. در واقع حسابرسان مستقل رابط میان صاحبان شرکت و هیات مدیره شرکت می‌باشند.
حسابرس مستقل کسی است که امور مالی و حسابداری و حسابرسی شرکتها و موسسات را در برابر دریافت حقوق انجام می‌دهد.حسابرسی مستقل زمانی اهمیت خود را نشان می‌دهد که لازم است در مورد صورت‌های مالی و جریان امور مالی و ارزیابی آنها اظهارنظر صورت گیرد.
3 – حسابرسان دولتی
وظیفه‌ای که بر عهده‌ی حسابرس دولتی بوده عبارت است از رسیدگی یا بررسی معاملات و کنترل‌های یک موسسه دولتی به منظور اظهارنظر در این مورد که فعالیت‌های مالی واقتصادی طبق اصول متداول حسابداری دولتی در صورت‌ها و گزارش‌های انعکاس یافته است یا خیر.
تفاوت بررسی‌های حسابداری و حسابرسی در چیست؟
در بیشتر موارد، یکی از نخستین سوالاتی که توسط افراد علاقه‌مند به کار در رشته‌های حسابداری پرسیده می‌شود این است که چه تفاوتی میان حسابداری و حسابرسی وجود دارد. گرچه این دو حرفه شبیه هم هستند و اغلب با هم اشتباه گرفته می‌شوند، ولی تفاوت‌های قابل‌توجهی میان حسابداری و حسابرسی وجود دارد.
- حسابداران معمولاً کارمندان شرکت بوده و بر تمام امور حسابداری و مالیات شرکتها نظارت دارند. درحالی‌که حسابرسان معمولاً توسط شرکت دیگری، برای بررسی درستی کارهای حسابدار استخدام می‌شوند. گرچه همیشه این‌طور نیست، ولی به‌طور کلی حسابرس هیچ ارتباط مالی با شرکت ندارد.
- حسابدار کارهای خود را به‌صورت روزانه انجام می‌دهد، درحالی‌که حسابرس معمولا کارهای حسابداری را سه‌ماهه یا سالانه انجام می‌دهد. حسابرسان معمولاً در شرایط خاص، مثلاً مشکوک شدن به تقلب، به شرکت آورده می‌شوند.
- استخدام حسابدار در شرکت ضروری است؛ ولی استخدام حسابرس، گزینه‌ای اختیاری است.
- حسابداران در پایان سال صورت‌های مالی شرکت را تنظیم می‌کنند. این صورت‌های مالی، تصویری از ثبات مالی شرکت را ارائه می‌دهد. ولی حسابرس صورت‌های مالی را بررسی و درستی آنها را مشخص می‌کند.
تفاوت میان حسابداری و حسابرسی از نظر میزان تحصیلات
الزامات تحصیلی حسابداران و حسابرسان تقریباً یکسان است. براساس اداره‌ی آمار کار (BLS) ایالات متحده، در هر دو حرفه باید تحصیل و آموزش حسابداری در دوره کارشناسی تکمیل شود.
گاهی بعضی از شرکتها ترجیح می‌دهند که حسابداران یا حسابرسان آنها، مدرک کارشناسی ارشد داشته باشند، برای نمونه کارشناسی ارشد حسابداری یا کارشناسی ارشد مدیریت بازرگانی با تخصص در حسابداری. گواهی‌نامه‌ها و مدارک مختلفی برای فارغ‌التحصیلان این رشته وجود دارد، مانند مدرک حسابدار عمومی گواهی‌شده، حسابدار مدیریت گواهی‌شد (Certified Management Accountant) یا حسابرس داخلی گواهی‌شد. (Certified Internal Auditor)
معرفی انواع استانداردهای حسابرسی
حالا که با حسابرسی و تفاوت این حرفه با حسابداری آشنا شدید، باید بدانید که استاندارد های حسابرسی چیست؟ استانداردهای حسابرسی، معیاری برای سنجش کیفیّت کار حسابرسان است. انجمن حسابداران رسمی آمریکا برای نخستین بار در سال ۱۹۴۷، استانداردهای ده‌گانه حسابرسی را معرفی نمود. استانداردهای حسابرسی تاکنون جهت انطباق با تغییرات محیط حسابرسی، تعدیل و تغییر یافته‌اند. استاندارد های حسابرسی همراه با طبقه‌بندی آنها در سه گروه قرار می گیرند.
- استانداردهای عمومی
- استانداردهای عملیات (رسیدگی)
- استانداردهای گزارشگری
استانداردهای عمومی گزارشگری
- در این استاندارد حسابرسی، رسیدگی باید توسط شخص یا اشخاصی اجرا شود که دارای صلاحیت و آموزش فنی کافی به عنوان حسابرس باشند.
- حسابرس یا حسابرسان باید استقلال رأی خود را در تمام موارد مربوط به حسابرسی حفظ کنند. در رسیدگی و تهیه گزارش باید مراقبت حرفه‌ای لازم به عمل آید.
استانداردهای عملیات (رسیدگی)
- عملیات حسابرسی باید به میزان کافی برنامه‌ریزی شود و در صورت وجود کارکنان، بر کار آنان به گونه‌ای مناسب نظارت شود.
- برای برنامه‌ریزی حسابرسی و تعیین نوع، زمان و میزان آزمون‌ها باید شناختی کافی از ساختار کنترل داخلی کسب گردد. شواهد کافی و مناسب باید از راه بازرسی، مشاهده، پرس‌و‌جو و دریافت تأییدیه کسب شود تا مبنایی معقول برای اظهارنظر نسبت به صورت‌های مالی مورد رسیدگی باشد.
استانداردهای گزارشگری
- گزارش باید تصریح کند که صورت‌های مالی، طبق اصول حسابداری تهیه شده‌است یا خیر.
- گزارش باید شرایطی را مشخص سازد که در آن چنین اصولی در دوره جاری نسبت به دوره قبل، به‌طور یکنواخت رعایت نشده‌است.
- اطلاعات افشا شده در صورت‌های مالی به‌طور منطقی کافی تلقی می‌شود مگر آن که خلاف آن در گزارش بیان شود. گزارش باید یا حاوی یک اظهارنظر درباره صورت‌های مالی باشد یا بیانگر این باشد که نظری نمی‌تواند اظهار شود. هنگامی که نظر کلی نتواند اظهار شود، دلایل آن باید بیان گردد.
- در تمام مواردی که نام حسابرس به نحوی با صورت‌های مالی ارتباط می‌یابد، گزارش باید به‌طور صریح بیانگر ویژگی هر گونه رسیدگی حسابرس و میزان مسئولیتی باشد که او بر عهده می‌گیرد.
موسسه حسابرسی چیست و چه فعالیتی انجام می دهد؟
شرکتها و موسسات حسابرسی شرکت‌هایی هستند که به بررسی و ارزیابی صورت‌های مالی، شواهد مالی و … به منظور جلوگیری از تقلب، اشتباه و … در شرکتها و موسسات می‌پردازند. کار حسابرسی توسط حسابرسان خبره باید انجام گیرد و موسسه حسابرسی در قبال ارائه این خدمات هزینه مشخصی دریافت می‌کند. البته فرایند حسابرسی می‌تواند به واسطه استخدام حسابرس نیز انجام شوند، ولی معمولا شرکتها و موسسات از خدمات شرکتها و موسسات حسابرسی بهره می‌برند.
سوالی در مورد حسابرسی دارید؟ از ما بپرسید!
در این مقاله به تعریف حسابرسی پرداخته و در مورد انواع استانداردهای حسابرسی صحبت کردیم. شما چه تجربه‌ای در مورد مفهوم حسابرسی دارید؟ آیا تا به حال کار حسابرسی انجام داده‌اید؟ اگر سوالی در مورد حسابرسی دارید و یا حتی درباره موضوعاتی چون حقوق و دستمزد، مالیات و سایر بخش‌ها سردرگم شده‌اید، پرسش خود را با ما در بخش نظرات به اشتراک بگذارید. همکاران ما پاسخگوی شما خواهند بود.